Πρόσφατα μία έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εύποροι
άνθρωποι τείνουν να έχουν έντονη την αίσθηση ότι δικαιούνται 100% την ευημερία
και τον πλούτο που κατέχουν. Όσο η ευπορία μειώνεται, δηλαδή όσο κατεβαίνουμε
κοινωνικά στρώματα, συμβαίνει το αντίστροφο˙ οι φτωχότεροι άνθρωποι τείνουν να
έχουν την έντονη αίσθηση ότι αδίκως βρίσκονται στην κατάσταση που βρίσκονται.
Το βασικό στοιχείο της έρευνας δεν είναι τόσο το αυτονόητο που μόλις ειπώθηκε,
αλλά το γεγονός ότι και στις δύο ομάδες ανθρώπων, εύπορων και άπορων, δεν
γίνεται διάκριση σε αυτούς που δικαίως αισθάνονται αυτό που αισθάνονται και τους
άλλους. Δηλαδή, το ίδιο ισχύει για τους πλούσιους που έφτιαξαν με κόπο τον
πλούτο τους, αλλά και αυτούς που είτε κληρονόμησαν, είτε ενεπλάκησαν σε
παράνομες και διαπλεκόμενες συναλλαγές ή χρησιμοποίησαν αθέμιτα μέσα για τον
πλουτισμό τους. Το ίδιο επίσης ισχύει για τους φτωχούς που όντως υπέπεσαν σε
μία σειρά από κακουχίες, ατυχίες και λάθος επιλογές, αλλά και αυτούς που ενώ
είχαν ευκαιρίες να ανέλθουν προτίμησαν συνειδητά να μην τις εκμεταλλευτούν.
Πριν δύο χρόνια είχε βγει μία άλλη έρευνα που είχε καταλήξει
σε ένα εξίσου ενδιαφέρον συμπέρασμα. Οι άνθρωποι που είναι σε συνεχή εγρήγορση
και έχουν μία γενικότερη αισιοδοξία και θετική στάση ζωής, είναι πιο «τυχεροί»
από τους παραιτημένους και τους απαισιόδοξους. Το «τυχεροί» σε εισαγωγικά,
καθώς η έρευνα αναγνώριζε ότι η τύχη δεν είναι κάποια μεταφυσική έννοια, αλλά ο
χαρακτηρισμός της στάσης ζωής και συμπεριφοράς που μας επιτρέπει να
αναγνωρίζουμε τις διάφορες διάσπαρτες ευκαιρίες όταν παρουσιάζονται και να τις εκμεταλλευόμαστε
τάχιστα και απερίσκεπτα. Στο παράρτημα της ίδιας έρευνας επιβεβαιώθηκε και η
γνωστή λαϊκή ρήση «η τύχη ευνοεί τους τολμηρούς».
Δυστυχώς δεν έχω διαδικτυακές πηγές για αυτές τις έρευνες,
καθώς τις είχα εντοπίσει εκτός διαδικτύου, και θα είχε ενδιαφέρον να
παρουσιαστούν τόσο τα αναλυτικά αποτελέσματα όσο και η μεθοδολογία τους. Τις θυμήθηκα
προχθές, όταν η Μελίνα Δασκαλάκη με ρώτησε στην ραδιοφωνική εκπομπή της στον Amagi, γιατί ως κοινωνία δεν
μπορούμε να ξεκολλήσουμε από τα στάδια της άρνησης, της οργής και της κατάθλιψης
προκειμένου να προχωρήσουμε σε αυτά του συμβιβασμού, της αποδοχής και κατ’
επέκταση της δημιουργίας και ανάπτυξης. Ανάμεσα στον αχταρμά των ιστορικών
κατάλοιπων, των πολιτικών δυναμικών του τελευταίου αιώνα, των συνθηκών ίδρυσης
του ελληνικού κράτους, της έντονης επιρροής της θρησκείας στη μοιρολατρία, της κοινωνιολογικής
επέκτασης της συνεχούς σύγκρουσης του ανατολίτικου συναισθηματισμού με τον
ευρωπαϊκό λόγο, μου ήρθαν στο μυαλό και αυτές οι δύο έρευνες.
Αυτές τις μέρες, φιλοξενούμαι σε ένα χωριατόσπιτο και τυχαίνει
– παρά τη θέλησή μου - να παρακολουθώ διάσπαρτα δελτία ειδήσεων, και πρωινάδικα
τηλεπαράθυρα με το γνωστό δημοσιογραφικό και πολιτικό τσίρκο στην καθιερωμένη
τηλεοπτική καθημερινή του παρέλαση. Και όταν η παραίτηση, η εξαθλίωση, ο
μηδενισμός, ο λαϊκισμός και η τρομολαγνία γίνονται τόσο αναπόσπαστα μέρη της καθημερινότητας
του μέσου δύσμοιρου που ψάχνει μία νότα αισιοδοξίας από τους επαγγελματίες ΜΜΕδες
της απαισιοδοξίας, φυσικό είναι να κατανοείς κι εσύ την απελπισία του. Φυσικό
είναι να πιάνεις τον εαυτό σου στιγμιαία να μπαίνει στη λούμπα που προσπαθεί να
μας πείσει η νεοελληνική Αριστερά χρόνια τώρα, ότι ο μέσος ψηφοφόρος απλά
εξαπατάται την ημέρα των εκλογών.
Σε μία κοινωνία που έχει βαλτώσει, προσπαθώ να βρω εκείνη
την απειροελάχιστη μεταβλητή, που με ένα butterfly effect θα
διογκωθεί και θα τα μεταμορφώσει όλα. Μη νομίζεις ότι δεν γίνεται. Εξαρτάται
πάντα από το χρονικό δικαίωμα που του δίνεις. Απλά στη δική μας χώρα και στις κοινωνίες
που κατοικούν εντός αυτής, τα συμπλέγματα είναι πολλά και μπερδεμένα μεταξύ τους
με διάφορους τρόπους που αυτή η μεταμόρφωση φαντάζει σχεδόν ουτοπική. Σε κάθε
περίπτωση, όσο νομοτελειακά η ακμή και η παρακμή ενός πολιτισμού έχουν
συγκεκριμένη περιοδικότητα, τόσο τυχαίο παραμένει το μέλλον μίας κοινωνίας που
προσπαθεί να λύσει σημερινά προβλήματα με λογαριασμούς και κοινωνικά
χρωστούμενα του παρελθόντος μέσα σε ένα γενικότερο περίβλημα μαζικής μιζέριας
και απαισιοδοξίας.
