Η έννοια του «απλού πολίτη» έχει ενδιαφέρουσα ιστορική πορεία. Χρησιμοποιήθηκε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, κυρίως από τους δημοσιογράφους των δελτίων ειδήσεων ιδιωτικών καναλιών, τα οποία συν τοις άλλοις ανταγωνίζονταν και για το μέγεθος του ενδιαφέροντός τους απέναντι στα καθημερινά προβλήματα του κάθε πολίτη. Αργότερα υιοθετήθηκε από τους πολιτικούς που βρήκαν πρόσφορο επικοινωνιακό έδαφος και σύντομα κατέληξε μία φράση κλισέ που χρησιμοποιείται με μία απεριόριστη γενικότητα και ευκολία, ακόμα και από τους ίδιους τους πολίτες.
Μέσα σε όλη αυτή τη γενικότητα που περιβάλλει τον «απλό πολίτη», κάποιος μπορεί να συνοψίσει όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν αυτό το είδος πολίτη για να καταλήξει σε μία πιο συγκεκριμένη ερμηνεία. Ανά καιρούς, δημοσιογράφοι, και πολιτικοί έχουν σκιαγραφήσει τα στοιχεία αυτά, τα οποία στην ουσία περιγράφουν τον άνθρωπο, που συγκροτεί την πλειοψηφία της κοινωνίας, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα τους.
Καταρχήν, ξεκινώντας εννοιολογικά, οι λέξεις «απλός πολίτης» βγάζουν κάτι αρνητικό και σίγουρα αντίθετο του «σύνθετος πολίτης». Περιγράφουν κάτι ουδέτερο, χωρίς ξεχωριστές ιδιαιτερότητες και μοιάζουν να αναφέρονται στο πιο βαρετό μέλος μίας ομοιογενούς κοινωνικής μάζας.
Ο «απλός πολίτης» είναι ένα άβουλο ον. Δεν έχει καμία αντίληψη της πραγματικότητας ή των δικαιωμάτων του, και θεωρεί ότι για την επικαιρότητα πρέπει να ενδιαφέρονται μόνο οι δημοσιογράφοι, ενώ για την πολιτική μόνο οι πολιτικοί.
Αναφέρεται συχνά και ως «νοικοκυραίος» καθ’ ότι νοιάζεται μόνο για το καλό το δικό του, της οικογένειάς του και της δουλειάς του. Είναι ένας βιοπαλαιστής του οποίου η εργασία, απώτερο σκοπό έχει την προσωπική του ευημερία. Ο «απλός πολίτης» νοιάζεται για την ευημερία της κοινωνίας, μόνο στους παράγοντες που η κοινωνική ευημερία επηρεάζει τη δική του ζωή. Είναι ο σχιζοφρενής που από τη μία γκρινιάζει για το πορτοφόλι του που είναι άδειο, και από την άλλη στραβώνει που στο κέντρο της Αθήνας έχει πορεία και δεν μπορεί να καταναλώσει μέσα σε μία μέρα τον «13ο μισθό» του στο παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο shopping.
Ο «απλός πολίτης» είναι ένας αφελής, αμόρφωτος βλάκας* που ταυτόχρονα όμως έχει μία άκρως επιφανειακή άποψη για όλα όσα συμβαίνουν στην κοινωνία, τις καταστάσεις και τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Η άποψή του όμως δεν επηρεάζει τη λειτουργία της κοινωνίας και τις αποφάσεις της οποιασδήποτε Κυβέρνησης. Είναι μία άποψη που απλά ακούγεται, όχι για να έχει αντίκτυπο στην υπόλοιπη κοινωνία, αλλά για να δικαιολογεί τη λέξη «Δημοκρατία» στον τίτλο του πολιτεύματός μας και την υπόσταση της πολυφωνίας.
Ο «απλός πολίτης» θέλει απλά να επιβιώσει, και ολόκληρη η υπόλοιπη κοινωνία οφείλει να τον αφήσει στην ησυχία του. Δεν ευθύνεται για τίποτα. Δεν φταίει αυτός για τη διαφθορά, την ποιότητα και τη λειτουργία του δημοσίου τομέα, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, τα οδικά ατυχήματα, τα ήθη και τις νοοτροπίες ολόκληρης της κοινωνίας.
Ο «απλός πολίτης» αναφέρεται συχνά στους Έλληνες, δημιουργώντας την εντύπωση ενός λαού που διακατέχεται από μία απαράλλαχτη ματαιοπονία και αυτοϋποτίμηση. Ορισμένες από τις αγαπημένες του ατάκες που συνεχώς επαναλαμβάνει: «Δεν είναι σωστό, αλλά έτσι είμαστε εμείς οι Έλληνες». «Αλλάζει ο Έλληνας;». «Πάντα έτσι ήταν και πάντα έτσι θα μείνουν». «Τί κάνει το Κράτος;». «Ο κοσμάκης». «Ο απλός λαός».
Τα κυριότερα ενδιαφέροντα και οι έγνοιες του «απλού πολίτη» περιγράφονται κυρίως από τα ΜΜΕ. Ήτοι, οι καταναλωτικές ανάγκες, η συνοχή της οικογένειας και η εντύπωση των ξένων για την Ελλάδα. Τρία άσχετα στοιχεία, που για κάποιο λόγο δείχνουν να είναι οι βασικοί του προβληματισμοί. Οτιδήποτε άλλο, τρομοκρατεί τον «απλό πολίτη». Η εγκληματικότητα, τα επεισόδια, οι πορείες, οι φασαρίες, η διαφθορά κλπ, απλά τον τρομοκρατούν και τον κλείνουν στο καβούκι του. Δεν του δίνουν τροφή για σκέψη και δεν τον προβληματίζουν.
Στην πραγματικότητα, ο απλός πολίτης είναι ένας θεμιτός πολίτης, αλλά μόνο σε μία κοινωνία και ένα πολιτικό σύστημα που λειτουργεί σωστά, όπου στις αντίστοιχες θέσεις ευθύνης βρίσκονται όντως οι αντίστοιχοι υπεύθυνοι άνθρωποι, με σχετικές γνώσεις και αξιοπιστία. Σε ένα τέτοιο σύστημα, ο «απλός πολίτης» συνεχώς δημιουργεί, μετέχει στα κοινά, εξελίσσεται επαγγελματικά, οικονομικά και εγκεφαλικά. Σε κάθε περίπτωση, εμπιστεύεται το ρόλο του συμπολίτη του ώστε να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή, με αποτέλεσμα η ανάλογη εμπιστοσύνη να είναι διάχυτη ανάμεσα στους θεσμούς και τις λειτουργίες της κοινωνίας. Είναι δηλαδή ένας ενεργός πολίτης με θετικό και δημιουργικό έργο τόσο για τον εαυτό του, όσο και για την υπόλοιπη κοινωνία.
Στην Ελλάδα αυτό δεν υπάρχει, οπότε η έννοια του «απλού πολίτη» είναι μία υποκρισία. Στην ουσία, όταν εδώ μιλάνε για «απλό πολίτη», εννοούν αυτό το είδος ανθρώπου που απαρτίζει πλειοψηφικά τη σημερινή ελληναρίστικη κοινωνία και δεν έχει κανένα σκοπό να την αλλάξει προς το καλύτερο.
* Στην αρχαία Ελλάδα, «ιδιώτης» (από το ἴδιος) ήταν αυτός που ασχολούνταν μόνο με την πάρτη του και την ιδιωτική του ζωή ή δεν είχε κάποια επαγγελματική δεξιότητα. Δεν είχε, δηλαδή ενεργό δράση στα κοινά και το γενικότερο γίγνεσθαι της κοινωνίας. Χρησιμοποιούνταν χλευαστικά ως ο «αμαθής», ο «αδαής», ο «ανύποπτος», ο «ανήξερος». Δεν είναι τυχαίο ότι ο «ιδιώτης», από όπου εξελίχθηκε και το λατινικό «idiota» (απλό/ μέσο άτομο, μη ειδήμων) τροφοδότησε αρκετές σύγχρονες λατινογενείς γλώσσες, και απέκτησε την έννοια του «ηλίθιου».
Μέσα σε όλη αυτή τη γενικότητα που περιβάλλει τον «απλό πολίτη», κάποιος μπορεί να συνοψίσει όλα τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν αυτό το είδος πολίτη για να καταλήξει σε μία πιο συγκεκριμένη ερμηνεία. Ανά καιρούς, δημοσιογράφοι, και πολιτικοί έχουν σκιαγραφήσει τα στοιχεία αυτά, τα οποία στην ουσία περιγράφουν τον άνθρωπο, που συγκροτεί την πλειοψηφία της κοινωνίας, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα τους.
Καταρχήν, ξεκινώντας εννοιολογικά, οι λέξεις «απλός πολίτης» βγάζουν κάτι αρνητικό και σίγουρα αντίθετο του «σύνθετος πολίτης». Περιγράφουν κάτι ουδέτερο, χωρίς ξεχωριστές ιδιαιτερότητες και μοιάζουν να αναφέρονται στο πιο βαρετό μέλος μίας ομοιογενούς κοινωνικής μάζας.
Ο «απλός πολίτης» είναι ένα άβουλο ον. Δεν έχει καμία αντίληψη της πραγματικότητας ή των δικαιωμάτων του, και θεωρεί ότι για την επικαιρότητα πρέπει να ενδιαφέρονται μόνο οι δημοσιογράφοι, ενώ για την πολιτική μόνο οι πολιτικοί.
Αναφέρεται συχνά και ως «νοικοκυραίος» καθ’ ότι νοιάζεται μόνο για το καλό το δικό του, της οικογένειάς του και της δουλειάς του. Είναι ένας βιοπαλαιστής του οποίου η εργασία, απώτερο σκοπό έχει την προσωπική του ευημερία. Ο «απλός πολίτης» νοιάζεται για την ευημερία της κοινωνίας, μόνο στους παράγοντες που η κοινωνική ευημερία επηρεάζει τη δική του ζωή. Είναι ο σχιζοφρενής που από τη μία γκρινιάζει για το πορτοφόλι του που είναι άδειο, και από την άλλη στραβώνει που στο κέντρο της Αθήνας έχει πορεία και δεν μπορεί να καταναλώσει μέσα σε μία μέρα τον «13ο μισθό» του στο παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο shopping.
Ο «απλός πολίτης» είναι ένας αφελής, αμόρφωτος βλάκας* που ταυτόχρονα όμως έχει μία άκρως επιφανειακή άποψη για όλα όσα συμβαίνουν στην κοινωνία, τις καταστάσεις και τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Η άποψή του όμως δεν επηρεάζει τη λειτουργία της κοινωνίας και τις αποφάσεις της οποιασδήποτε Κυβέρνησης. Είναι μία άποψη που απλά ακούγεται, όχι για να έχει αντίκτυπο στην υπόλοιπη κοινωνία, αλλά για να δικαιολογεί τη λέξη «Δημοκρατία» στον τίτλο του πολιτεύματός μας και την υπόσταση της πολυφωνίας.
Ο «απλός πολίτης» θέλει απλά να επιβιώσει, και ολόκληρη η υπόλοιπη κοινωνία οφείλει να τον αφήσει στην ησυχία του. Δεν ευθύνεται για τίποτα. Δεν φταίει αυτός για τη διαφθορά, την ποιότητα και τη λειτουργία του δημοσίου τομέα, τη μόλυνση του περιβάλλοντος, τα οδικά ατυχήματα, τα ήθη και τις νοοτροπίες ολόκληρης της κοινωνίας.
Ο «απλός πολίτης» αναφέρεται συχνά στους Έλληνες, δημιουργώντας την εντύπωση ενός λαού που διακατέχεται από μία απαράλλαχτη ματαιοπονία και αυτοϋποτίμηση. Ορισμένες από τις αγαπημένες του ατάκες που συνεχώς επαναλαμβάνει: «Δεν είναι σωστό, αλλά έτσι είμαστε εμείς οι Έλληνες». «Αλλάζει ο Έλληνας;». «Πάντα έτσι ήταν και πάντα έτσι θα μείνουν». «Τί κάνει το Κράτος;». «Ο κοσμάκης». «Ο απλός λαός».
Τα κυριότερα ενδιαφέροντα και οι έγνοιες του «απλού πολίτη» περιγράφονται κυρίως από τα ΜΜΕ. Ήτοι, οι καταναλωτικές ανάγκες, η συνοχή της οικογένειας και η εντύπωση των ξένων για την Ελλάδα. Τρία άσχετα στοιχεία, που για κάποιο λόγο δείχνουν να είναι οι βασικοί του προβληματισμοί. Οτιδήποτε άλλο, τρομοκρατεί τον «απλό πολίτη». Η εγκληματικότητα, τα επεισόδια, οι πορείες, οι φασαρίες, η διαφθορά κλπ, απλά τον τρομοκρατούν και τον κλείνουν στο καβούκι του. Δεν του δίνουν τροφή για σκέψη και δεν τον προβληματίζουν.
Στην πραγματικότητα, ο απλός πολίτης είναι ένας θεμιτός πολίτης, αλλά μόνο σε μία κοινωνία και ένα πολιτικό σύστημα που λειτουργεί σωστά, όπου στις αντίστοιχες θέσεις ευθύνης βρίσκονται όντως οι αντίστοιχοι υπεύθυνοι άνθρωποι, με σχετικές γνώσεις και αξιοπιστία. Σε ένα τέτοιο σύστημα, ο «απλός πολίτης» συνεχώς δημιουργεί, μετέχει στα κοινά, εξελίσσεται επαγγελματικά, οικονομικά και εγκεφαλικά. Σε κάθε περίπτωση, εμπιστεύεται το ρόλο του συμπολίτη του ώστε να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή, με αποτέλεσμα η ανάλογη εμπιστοσύνη να είναι διάχυτη ανάμεσα στους θεσμούς και τις λειτουργίες της κοινωνίας. Είναι δηλαδή ένας ενεργός πολίτης με θετικό και δημιουργικό έργο τόσο για τον εαυτό του, όσο και για την υπόλοιπη κοινωνία.
Στην Ελλάδα αυτό δεν υπάρχει, οπότε η έννοια του «απλού πολίτη» είναι μία υποκρισία. Στην ουσία, όταν εδώ μιλάνε για «απλό πολίτη», εννοούν αυτό το είδος ανθρώπου που απαρτίζει πλειοψηφικά τη σημερινή ελληναρίστικη κοινωνία και δεν έχει κανένα σκοπό να την αλλάξει προς το καλύτερο.
* Στην αρχαία Ελλάδα, «ιδιώτης» (από το ἴδιος) ήταν αυτός που ασχολούνταν μόνο με την πάρτη του και την ιδιωτική του ζωή ή δεν είχε κάποια επαγγελματική δεξιότητα. Δεν είχε, δηλαδή ενεργό δράση στα κοινά και το γενικότερο γίγνεσθαι της κοινωνίας. Χρησιμοποιούνταν χλευαστικά ως ο «αμαθής», ο «αδαής», ο «ανύποπτος», ο «ανήξερος». Δεν είναι τυχαίο ότι ο «ιδιώτης», από όπου εξελίχθηκε και το λατινικό «idiota» (απλό/ μέσο άτομο, μη ειδήμων) τροφοδότησε αρκετές σύγχρονες λατινογενείς γλώσσες, και απέκτησε την έννοια του «ηλίθιου».
