Στην ελληνική νοοτροπία ανακυκλώνονται πολλά ταμπού. Ένα από αυτά, είναι το απυρόβλητο της Αριστεράς, ειδικά όσον αφορά το «μονοπώλιό» της στην κοινωνική δικαιοσύνη. Το όλο μπέρδεμα όμως, ξεκινάει ακριβώς από την έννοια της «κοινωνικής δικαιοσύνης» και τον τρόπο που αυτή εκλαμβάνεται από τον κάθε άνθρωπο. Ίσως στην προσπάθεια επεξήγησης αυτής της έννοιας να κρύβεται η τελική αποτυχία της Αριστεράς να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων της εποχής μας.
Η κοινωνική δικαιοσύνη δεν σημαίνει αυτόματα και κοινωνική ισότητα, και αυτή η παρεξήγηση φαίνεται πως δεν είναι κατανοητή στον ευρύτερο χώρο της Αριστεράς. Η κοινωνική ισότητα, προαπαιτεί και κοινωνική ομοιότητα των ανθρώπων. Ομοιότητα στη φιλοδοξία, τον αλτρουισμό, τα όνειρα, τις σωματικές ή πνευματικές ικανότητες κλπ. Κάτι τέτοιο ουδέποτε υπήρξε και ούτε πρόκειται να υπάρξει, εφόσον θέλουμε να μιλάμε για έναν ελεύθερο άνθρωπο μέσα στην κοινωνία, αλλά και για την ίδια την ανθρώπινη φύση.
Αντιθέτως, η κοινωνική δικαιοσύνη, στηρίζεται στην αρχή της ισονομίας μεταξύ ανόμοιων ανθρώπων, αλλά κυρίως στην παροχή ίσων ευκαιριών για όλα τα μέλη της κοινωνίας. Αυτό το σημείο των «ίσων ευκαιριών» φαίνεται όμως ότι δεν είναι θεμιτό από ανθρώπους που προσπαθούν να εξομοιώσουν τις απολαβές τους με αυτές άλλων που εργάζονται περισσότερο ή μόχθησαν σε μεγαλύτερες περιόδους της ζωής τους. Και εκεί είναι το λεπτό σημείο που χαρακτηρίζει την αριστερή θεώρηση των πραγμάτων. Δεν έχουμε μία κοινωνική διαμάχη για εξίσωση δικαιωμάτων και ισότητας απέναντι στο νόμο, αλλά μία συνεχή διαμαρτυρία για την άνιση κατανομή πλούτου ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις.
Η αντίδραση είναι πάνω από όλα ένα υγιές στοιχείο. Χωρίς αντίδραση, ενδεχομένως να μην εξελισσόμασταν κοινωνικά και να είχαμε κολλήσει σε παλαιότερα συστήματα, όπου η καταπίεση και η ανισότητα ήταν πολύ πιο διαδεδομένα ανάμεσα στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ειδικά, χωρίς την συσπείρωση ιδεών που πέτυχε η Αριστερά στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, και τις εμπνεύσεις χιλιάδων ανθρώπων από αυτές τις ιδέες, ενδεχομένως να ζούσαμε ακόμα σε πολύ πιο σκληρές και άνισες συνθήκες. Οπότε για τις ιδέες αυτές, αλλά και τον τρόπο που αυτές απελευθέρωσαν τον ανθρώπινο τρόπο σκέψεις σε διάφορα επίπεδα, θα πρέπει να είμαστε ευγνώμονες στην Αριστερά και τους ανθρώπους που αυτή ενέπνευσε.
Η συνταγή όμως αρχίζει και χαλάει αρκετά νωρίς. Το ολοκληρωτικό πρόσωπο του Υπαρκτού Σοσιαλισμού, έμελλε σύντομα να αμαυρώσει ένα ολόκληρο κίνημα και μία ελπίδα πανανθρώπινη, ώστε τελικά να παρουσιάσει απλά μία άλλη εκδοχή του φασισμού. Επειδή όμως, το ανθρώπινο πνεύμα δεν επαναπαύεται, και πολλοί άνθρωποι μπόρεσαν να αναγνωρίσουν τα θετικά στοιχεία μίας αριστερής ιδεολογίας, το πάλαι πότε σκληρό πρόσωπο του Κομμουνισμού μεταλλάχθηκε σιγά σιγά σε κάτι πιο δημοκρατικό και φιλελεύθερο. Οι προκλήσεις του σύγχρονου δυτικού κόσμου, έδωσαν «καύσιμο» στην μετάλλαξη της Αριστεράς σε ένα πιο σύγχρονο ρεύμα.
Αυτό το ρεύμα όμως, αντιμετώπιζε και συνεχίζει να αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα ενότητας, συσπείρωσης και ομοιογένειας. Και οι λόγοι είναι πολύ πιο απλούστεροι από αυτούς που προσπαθούν να δώσουν διάφοροι αναλυτές ανά καιρούς. Ο σημαντικότερος από αυτούς, ονομάζεται «έλλειψη ρεαλισμού». Βέβαια, ένα κίνημα ή μία ιδέα, δεν χρειάζεται απαραίτητα αυστηρά ρεαλιστικά στοιχεία. Αυτό όμως δικαιολογείται μόνο στο ξεκίνημά του. Όσο ο καιρός περνάει, τα δεδομένα αλλάζουν, και εφόσον ως κίνημα έχει τις βάσεις να εξελιχθεί, τότε οφείλει να γίνει ρεαλιστικό. Διαφορετικά είναι καταδικασμένο κάποια στιγμή να θαφτεί στο χρονοντούλαπο της ιστορίας σαν ένα παραμύθι που απλά ακουγόταν πολύ όμορφο για μία μικρή περίοδο.
Μία από τις βασικές θεωρήσεις της Αριστεράς, αλλά και ίσως της σημαντικότερης διαφοράς από άλλους ιδεολογικούς χώρους, είναι ο ορισμός της ανθρώπινης φύσης. Συγκεκριμένα, η αριστερή θεώρηση ξεκινά με την υπόθεση ότι ο άνθρωπος είναι κατά βάση καλοπροαίρετος και πονόψυχος απέναντι σε άλλους ανθρώπους, άρα όπως έλεγε και το βασικό σύνθημα της Γένοβα το 2001, ένας άλλος κόσμος είναι όντως εφικτός. Στην πραγματικότητα όμως, τόσο στην ανθρώπινη φύση, όσο και στη φύση γενικότερα, η συνθήκη καλού – κακού είναι πολύ πιο σύνθετη από μία απλή επιθυμία που κατά βάθος μοιραζόμαστε πολλοί ή που θα θέλαμε να ισχύει. Φαίνεται πως αυτή η απόσταση από την πραγματική φύση των πραγμάτων, συνοδεύει πολλά από τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει ο αριστερός χώρος, και ως εκ τούτου τα συμπεράσματα αυτά απέχουν εξίσου από την πραγματικότητα.
Μία άλλη αστοχία στην αριστερή θεώρηση, που μάλιστα κοστίζει πολύ περισσότερο στον ευρύτερο χώρο στην εποχή μας, είναι η υποτιθέμενη φύση όλων των δεινών στη σύγχρονη δυτική κοινωνία. Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την παραδοχή, το Κεφάλαιο, ο Καπιταλισμός, το Κέρδος και η Διαφθορά, έχουν διαφορετική υπόσταση μεν, αλλά είναι το ένα και το αυτό δε. Το συγκεκριμένο προτιμώ να το ονομάζω «Τετραδικότητα» καθώς μου θυμίζει σε παραλογισμό, τη φύση του τριαδικού θεού κατά τους ορθόδοξους χριστιανούς. Στην Ελλάδα μάλιστα, είναι τόσο σαφής η «Τετραδικότητα» του συστήματος για τους Αριστερούς, που οποιοδήποτε ελάττωμα στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου, φαίνεται πως ξεκινάει από αυτό το παράδοξο. Τα τελευταία νέα λοιπόν, είναι ότι άλλο πράγμα είναι το Κεφάλαιο, άλλο ο Καπιταλισμός, άλλο το Κέρδος και άλλο η Διαφθορά.
Ειδικά για την Ελλάδα, η Διαφθορά είναι τόσο μεγάλο και αναπόσπαστο κομμάτι σε κάθε κοινωνικό και πολιτικό στρώμα, που κανονικά θα έπρεπε να είναι ο νούμερο ένα αντίπαλος σε κάθε αριστερή θεώρηση. Αυτό όμως θα ήταν αντίθετο με το αρχικό αξίωμα περί καλοπροαίρετης φύσης, οπότε υποπίπτει στο παράδοξο της Τετραδικότητας, και τελικά ο εχθρός παραμένει το Κεφάλαιο, ο Καπιταλισμός, το Κέρδος, κλπ.
Εγώ προσωπικά, θα ήθελα να παραφράσω το γνωστό σύνθημα και να πω : «Μία άλλη Αριστερά είναι εφικτή». Γνωρίζοντας, βέβαια ότι ο συντηρητισμός της ελληνικής κοινωνίας απλώνεται σε όλους τους πολιτικούς χώρους, είναι λογικό να αισθάνομαι ένα παράπονο όταν βλέπω τον χώρο που πριν ένα σχεδόν αιώνα πρωτοστάτησε στις κοινωνικές μάχες, να χάνει την αξιοπιστία του επειδή σήμερα, έναν αιώνα μετά, πολεμά τους ίδιους «ανεμόμυλους». Είναι ένα παράπονο που φαντάζομαι πως διακατέχει κάθε προοδευτικό, φιλελεύθερο και θετικά σκεπτόμενο άνθρωπο.
Η Αριστερά οφείλει να εκσυγχρονιστεί. Οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι η κυρίαρχη τάξη τη σήμερον ημέρα είναι η αστική, και γύρω από αυτή διακλαδώνονται όλα τα κοινωνικά θέματα. Οφείλει να σταματήσει απλά να έχει ιδέες και να προτείνει λύσεις. Οφείλει να συνειδητοποιήσει την αξία της κοινωνικής δικαιοσύνης και πως αυτή δεν μονοπωλείται μόνο από την αριστερή θεώρηση των πραγμάτων. Κυρίως οφείλει να αφήσει τη νοοτροπία της «σύγκρουσης για την ανατροπή» με δεδομένα που πλέον δεν έχουν ισχύ. Η σημερινή αριστερή αντίληψη της σύγκρουσης δεν διαφέρει σε τίποτα από αυτή του προηγούμενου αιώνα, οπότε ρεαλιστικά μιλώντας είναι τελείως αναχρονιστική.
