Στη λειτουργία ενός Κράτους, υπάρχει κάτι πολύ χειρότερο από την ανικανότητα μίας κυβέρνησης· ο εμπαιγμός. Εάν μάλιστα ο εμπαιγμός συνδυαστεί με σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, όπως το περιβάλλον, καταλήγουμε σε ένα καταστροφικό μείγμα γενικότερης καφρίλας που αναπαράγεται με ταχείς ρυθμούς.
Πρόσφατα, το ΥΠΕΧΩΔΕ, ξεκίνησε μία καμπάνια «κοινωνικής αφύπνισης» με μία σειρά από αφίσες, τηλεοπτικά σποτάκια και μίας ιστοσελίδας που αφορούν την περιβαλλοντική συνείδηση των πολιτών, με θέματα σχετικά με την ανακύκλωση, τους υδάτινους πόρους, την ενεργειακή σπατάλη, τον χωροταξικό σχεδιασμό κλπ. Το σλόγκαν της καμπάνιας ήταν «Όλοι μαζί. Πρώτος εσύ», με ένα αισθητικά καλοσχεδιασμένο και επικοινωνιακό αποτέλεσμα. Όλα καλά μέχρις εδώ. Τέτοιες ενέργειες είναι θετικές και σίγουρα δεν βλάπτουν κανένα. Με τη συνεχή ενημέρωση και πληροφόρηση, ενδεχομένως αρκετοί συμπολίτες μας να επηρεαστούν προς τη σωστή κατεύθυνση.
Αυτά όσον αφορά την επιφάνεια του εγχειρήματος· την κορυφή του παγόβουνου. Διότι, όταν το υπόλοιπο παγόβουνο είναι σάπιο και βουτηγμένο στα αφοδεύματα του εν λόγω Υπουργείου, τότε και η κορυφή αργά ή γρήγορα θα βυθιστεί.
Η συγκεκριμένη καμπάνια, δανειζόμενη τα πρότυπα της καμπάνιας του Υπουργείου Οικονομικών για τη φοροδιαφυγή, ξεκινάει με μία υπόθεση που είναι σωστή κατά το ήμισυ. Ότι, δηλαδή, η προστασία του περιβάλλοντος είναι ευθύνη όλων. Δεν μπορεί κανείς να πει το αντίθετο και σίγουρα η όλη διατύπωση ακούγεται πολύ εύηχη στις συνειδήσεις όλων. Όταν όμως μιλάμε για συλλογική ευθύνη, μιλάμε και για το μερίδιο που αναλογεί στους κρατικούς μηχανισμούς και τη σχετική νομοθεσία. Μάλιστα, η συγκεκριμένη ευθύνη είναι πολύ πιο βαριά από αυτή του ατόμου, διότι αυτή ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού. Η ευθύνη του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου είναι ποσοτική, αφού αποκτά βάρος μόνο λόγω του μεγάλου πλήθους των ατόμων που επηρεάζουν το περιβάλλον. Όμως η ευθύνη του ίδιου του Υπουργείου είναι ποιοτική, καθώς ένας σωστός μηχανισμός, μία σωστή νομοθεσία και μία σωστή πολιτική, μπορούν να επηρεάσουν την προστασία του περιβάλλοντος θεσμικά.
Παράδειγμα 1: Σε ένα χωριό 100 κατοίκων, αρκούν 2 κάτοικοι για να καταστρέψουν το περιβάλλον: Ένας ιδιώτης που θέλει να χτίσει μέσα σε δασική έκταση, και ένας διεφθαρμένος υπάλληλος της πολεοδομίας ή του Δασαρχείου. Και οι δύο βασίζονται σε «τρύπα» του ελέγχου του πολεοδομικού κανονισμού προκειμένου τελικά να παρανομήσουν. Όσο νομοταγείς και περιβαλλοντικά ευαίσθητοι κι αν είναι οι υπόλοιποι 98, ο ίδιος ο πολιτικός μηχανισμός είναι τελικά αυτός που θα επιβληθεί. Διότι, δεν μπορεί να ελέγξει ούτε τον υπάλληλό του, ούτε να επιβάλλει σοβαρές κυρώσεις στον ιδιώτη.
Παράδειγμα 2: Δε νομίζω ότι το ποσοστό των εμπρηστών μέσα στην κοινωνία μας είναι μεγάλο. Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου μάλιστα εναντιώνεται στις πυρκαγιές. Κι όμως, τα ελληνικά δάση συνεχίζουν να καίγονται κάθε καλοκαίρι, και τελικώς οι δασικές εκτάσεις αποχαρακτηρίζονται. Η ευθύνη για τους εμπρησμούς βαραίνει την κοινωνία, ή τη σχετική νομοθεσία που τελικά δίνει «πάτημα» σε επίδοξους οικοπεδοφάγους να καίνε ελεύθερα, γνωρίζοντας ότι οι εκτάσεις τελικά θα αποχαρακτηριστούν και θα καλυφθούν με όμορφο μπετόν;
Ο εμπαιγμός συνεχίζεται, από ένα Υπουργείο του οποίου η ηγεσία έχει δεσμευτεί ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος «ανοίγει από στιγμή σε στιγμή». Επειδή όμως, προφανώς δεν υπάρχει πολιτική ή κυβερνητική βούληση να γίνει κάτι τέτοιο, το ΥΠΕΧΩΔΕ «κερδίζει χρόνο» με καμπάνιες για το περιβάλλον. Άλλωστε το πραγματικό ενδιαφέρον της ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ για το περιβαλλοντικό τμήμα του Υπουργείου φάνηκε πέρσι το καλοκαίρι με την μήνυση που κατέθεσε, εναντίον της τέως Γενικής Επιθεωρήτριας Περιβάλλοντος κ. Μαργαρίτας Καραβασίλη. Το συγκεκριμένο περιστατικό αποδεικνύει και το ενδιαφέρον, επί του πρακτέου, όσον αφορά τον Ασωπό και γενικότερα τους υδάτινους πόρους, καθώς η κ. Καραβασίλη φαίνεται πως «είχε γίνει ενοχλητική» σχετικά με τη ρύπανση του εν λόγω ποταμού.
Τόσο στη διαφημιστική καμπάνια του Υπουργείου Οικονομικών, όσο και σε αυτή του ΥΠΕΧΩΔΕ, υπάρχει μία βασική παραδοχή, η οποία λέει: «Εμείς δεν καταφέραμε (ή είμαστε ανίκανοι) να παράγουμε θετικό έργο, οπότε ρίχνουμε το μπαλάκι σε εσάς, αφού στην τελική εσείς αποτελείτε την κοινωνία». Σε αυτή την παραδοχή, λείπουν τα βασικότερα ίσως στοιχεία που θα έπρεπε να είχε οποιαδήποτε πολιτική ηγεσία. Αυτά της αυτοκριτικής και εφαρμογής των νόμων. Διότι, μπορεί εγώ και άλλα 100 άτομα να πετάμε αυγά σε μία αυθαίρετη ξενοδοχειακή μονάδα, αλλά στο τέλος και η μονάδα θα συνεχίσει να υπάρχει και εμείς οι 101 θα φάμε μήνυση για καταστροφή ξένης περιουσίας. Διότι, μπορεί εγώ να ανακυκλώνω, αλλά τελικά ο Δήμος να ρίχνει την ανακύκλωσή μου μαζί με τα απορρίμματα. Διότι μπορεί εγώ να μην χτίσω ημιυπαίθριο χώρο ή αυθαίρετο, αλλά τελικά με μία Υπουργική Απόφαση, να νομιμοποιούνται χιλιάδες παράνομοι τέτοιοι χώροι μέσα σε μία ημέρα. Διότι μπορεί εγώ να θέλω να επενδύσω στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά τελικά να χαθώ μέσα στις ανάλογες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Και στην τελική, όσο και αν διαμαρτύρομαι ή πετάω μπογιές στη Βουλή, το ΥΠΕΧΩΔΕ θα αγνοήσει και εμένα και τους αρμόδιους φορείς και θα προβεί στην ψήφιση του Νέου Χωροταξικού Σχεδίου. Αυτή είναι η πραγματική μέριμνα του ΥΠΕΧΩΔΕ για το περιβάλλον.
Ο εμπαιγμός ολοκληρώνεται, όταν ένας ολόκληρος κρατικός μηχανισμός παρανομεί, και τελικά ζητάει από εσένα να είσαι νομοταγής και υπεύθυνος, αλλά και να κάθεσαι να παρακολουθείς τα λαμόγια να καταστρέφουν το περιβάλλον με τις ευλογίες του ιδίου του Κράτους. Όμως το ίδιο το Κράτος θεωρεί ότι το κάνει το χρέος του και στην ουσία δηλώνει πως το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι μία καλαίσθητη περιβαλλοντική καμπάνια.
Πρόσφατα, το ΥΠΕΧΩΔΕ, ξεκίνησε μία καμπάνια «κοινωνικής αφύπνισης» με μία σειρά από αφίσες, τηλεοπτικά σποτάκια και μίας ιστοσελίδας που αφορούν την περιβαλλοντική συνείδηση των πολιτών, με θέματα σχετικά με την ανακύκλωση, τους υδάτινους πόρους, την ενεργειακή σπατάλη, τον χωροταξικό σχεδιασμό κλπ. Το σλόγκαν της καμπάνιας ήταν «Όλοι μαζί. Πρώτος εσύ», με ένα αισθητικά καλοσχεδιασμένο και επικοινωνιακό αποτέλεσμα. Όλα καλά μέχρις εδώ. Τέτοιες ενέργειες είναι θετικές και σίγουρα δεν βλάπτουν κανένα. Με τη συνεχή ενημέρωση και πληροφόρηση, ενδεχομένως αρκετοί συμπολίτες μας να επηρεαστούν προς τη σωστή κατεύθυνση.
Αυτά όσον αφορά την επιφάνεια του εγχειρήματος· την κορυφή του παγόβουνου. Διότι, όταν το υπόλοιπο παγόβουνο είναι σάπιο και βουτηγμένο στα αφοδεύματα του εν λόγω Υπουργείου, τότε και η κορυφή αργά ή γρήγορα θα βυθιστεί.
Η συγκεκριμένη καμπάνια, δανειζόμενη τα πρότυπα της καμπάνιας του Υπουργείου Οικονομικών για τη φοροδιαφυγή, ξεκινάει με μία υπόθεση που είναι σωστή κατά το ήμισυ. Ότι, δηλαδή, η προστασία του περιβάλλοντος είναι ευθύνη όλων. Δεν μπορεί κανείς να πει το αντίθετο και σίγουρα η όλη διατύπωση ακούγεται πολύ εύηχη στις συνειδήσεις όλων. Όταν όμως μιλάμε για συλλογική ευθύνη, μιλάμε και για το μερίδιο που αναλογεί στους κρατικούς μηχανισμούς και τη σχετική νομοθεσία. Μάλιστα, η συγκεκριμένη ευθύνη είναι πολύ πιο βαριά από αυτή του ατόμου, διότι αυτή ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού. Η ευθύνη του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου είναι ποσοτική, αφού αποκτά βάρος μόνο λόγω του μεγάλου πλήθους των ατόμων που επηρεάζουν το περιβάλλον. Όμως η ευθύνη του ίδιου του Υπουργείου είναι ποιοτική, καθώς ένας σωστός μηχανισμός, μία σωστή νομοθεσία και μία σωστή πολιτική, μπορούν να επηρεάσουν την προστασία του περιβάλλοντος θεσμικά.
Παράδειγμα 1: Σε ένα χωριό 100 κατοίκων, αρκούν 2 κάτοικοι για να καταστρέψουν το περιβάλλον: Ένας ιδιώτης που θέλει να χτίσει μέσα σε δασική έκταση, και ένας διεφθαρμένος υπάλληλος της πολεοδομίας ή του Δασαρχείου. Και οι δύο βασίζονται σε «τρύπα» του ελέγχου του πολεοδομικού κανονισμού προκειμένου τελικά να παρανομήσουν. Όσο νομοταγείς και περιβαλλοντικά ευαίσθητοι κι αν είναι οι υπόλοιποι 98, ο ίδιος ο πολιτικός μηχανισμός είναι τελικά αυτός που θα επιβληθεί. Διότι, δεν μπορεί να ελέγξει ούτε τον υπάλληλό του, ούτε να επιβάλλει σοβαρές κυρώσεις στον ιδιώτη.
Παράδειγμα 2: Δε νομίζω ότι το ποσοστό των εμπρηστών μέσα στην κοινωνία μας είναι μεγάλο. Η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου μάλιστα εναντιώνεται στις πυρκαγιές. Κι όμως, τα ελληνικά δάση συνεχίζουν να καίγονται κάθε καλοκαίρι, και τελικώς οι δασικές εκτάσεις αποχαρακτηρίζονται. Η ευθύνη για τους εμπρησμούς βαραίνει την κοινωνία, ή τη σχετική νομοθεσία που τελικά δίνει «πάτημα» σε επίδοξους οικοπεδοφάγους να καίνε ελεύθερα, γνωρίζοντας ότι οι εκτάσεις τελικά θα αποχαρακτηριστούν και θα καλυφθούν με όμορφο μπετόν;
Ο εμπαιγμός συνεχίζεται, από ένα Υπουργείο του οποίου η ηγεσία έχει δεσμευτεί ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος «ανοίγει από στιγμή σε στιγμή». Επειδή όμως, προφανώς δεν υπάρχει πολιτική ή κυβερνητική βούληση να γίνει κάτι τέτοιο, το ΥΠΕΧΩΔΕ «κερδίζει χρόνο» με καμπάνιες για το περιβάλλον. Άλλωστε το πραγματικό ενδιαφέρον της ηγεσίας του ΥΠΕΧΩΔΕ για το περιβαλλοντικό τμήμα του Υπουργείου φάνηκε πέρσι το καλοκαίρι με την μήνυση που κατέθεσε, εναντίον της τέως Γενικής Επιθεωρήτριας Περιβάλλοντος κ. Μαργαρίτας Καραβασίλη. Το συγκεκριμένο περιστατικό αποδεικνύει και το ενδιαφέρον, επί του πρακτέου, όσον αφορά τον Ασωπό και γενικότερα τους υδάτινους πόρους, καθώς η κ. Καραβασίλη φαίνεται πως «είχε γίνει ενοχλητική» σχετικά με τη ρύπανση του εν λόγω ποταμού.
Τόσο στη διαφημιστική καμπάνια του Υπουργείου Οικονομικών, όσο και σε αυτή του ΥΠΕΧΩΔΕ, υπάρχει μία βασική παραδοχή, η οποία λέει: «Εμείς δεν καταφέραμε (ή είμαστε ανίκανοι) να παράγουμε θετικό έργο, οπότε ρίχνουμε το μπαλάκι σε εσάς, αφού στην τελική εσείς αποτελείτε την κοινωνία». Σε αυτή την παραδοχή, λείπουν τα βασικότερα ίσως στοιχεία που θα έπρεπε να είχε οποιαδήποτε πολιτική ηγεσία. Αυτά της αυτοκριτικής και εφαρμογής των νόμων. Διότι, μπορεί εγώ και άλλα 100 άτομα να πετάμε αυγά σε μία αυθαίρετη ξενοδοχειακή μονάδα, αλλά στο τέλος και η μονάδα θα συνεχίσει να υπάρχει και εμείς οι 101 θα φάμε μήνυση για καταστροφή ξένης περιουσίας. Διότι, μπορεί εγώ να ανακυκλώνω, αλλά τελικά ο Δήμος να ρίχνει την ανακύκλωσή μου μαζί με τα απορρίμματα. Διότι μπορεί εγώ να μην χτίσω ημιυπαίθριο χώρο ή αυθαίρετο, αλλά τελικά με μία Υπουργική Απόφαση, να νομιμοποιούνται χιλιάδες παράνομοι τέτοιοι χώροι μέσα σε μία ημέρα. Διότι μπορεί εγώ να θέλω να επενδύσω στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά τελικά να χαθώ μέσα στις ανάλογες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Και στην τελική, όσο και αν διαμαρτύρομαι ή πετάω μπογιές στη Βουλή, το ΥΠΕΧΩΔΕ θα αγνοήσει και εμένα και τους αρμόδιους φορείς και θα προβεί στην ψήφιση του Νέου Χωροταξικού Σχεδίου. Αυτή είναι η πραγματική μέριμνα του ΥΠΕΧΩΔΕ για το περιβάλλον.
Ο εμπαιγμός ολοκληρώνεται, όταν ένας ολόκληρος κρατικός μηχανισμός παρανομεί, και τελικά ζητάει από εσένα να είσαι νομοταγής και υπεύθυνος, αλλά και να κάθεσαι να παρακολουθείς τα λαμόγια να καταστρέφουν το περιβάλλον με τις ευλογίες του ιδίου του Κράτους. Όμως το ίδιο το Κράτος θεωρεί ότι το κάνει το χρέος του και στην ουσία δηλώνει πως το καλύτερο που μπορεί να κάνει είναι μία καλαίσθητη περιβαλλοντική καμπάνια.
