Έχει πέσει ένα γενικό μούδιασμα στη χώρα. Μουδιασμένοι πολίτες, μία κυβέρνηση σε άπραγη αμηχανία, κινήματα που απλά ξέφτισαν, άλλα που αυτοκαταστράφηκαν και γενικώς μουδιασμένη δραστηριότητα. Μια ολόκληρη χώρα (κοινωνία, πολιτικοί και κυβέρνηση) εξουθενωμένη, μετά από συνεχείς μάχες με την πραγματικότητα. Αλλά, δυστυχώς για τους ανθρώπους, και ευτυχώς για τη νομοτέλεια των πραγμάτων, η πραγματικότητα πάντα κερδίζει στο τέλος. Και όπως στη φύση τα είδη που είναι πιο προσαρμοστικά επιβιώνουν και εξελίσσονται, κάπως έτσι και οι κοινωνίες που προσαρμόζονται στην πραγματικότητα μπορούν να εξελιχθούν και να αναπτυχθούν. Οι άλλες απλά συνεχίζουν να «βρίζουν το διάολό τους», όπως λέει και ο ποιητής.
Τα μαθήματα της κρίσης δεν είναι αποκομμένα από τα παθήματα. Για κάθε κάτοικο αυτής της χώρας είναι διαφορετικά, όπως επίσης και η ερμηνεία τους. Ακόμα και σήμερα, και παρά την φιλολογία που έχει αναπτυχθεί τα δύο τελευταία χρόνια για αυτά τα μαθήματα, κάθε μέρα που η κρίση βιώνεται όλο και περισσότερο, η πραγματικότητα γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρη στα μάτια του καθενός. Σίγουρα, το πιο ασφαλές συμπέρασμα που μπορεί να βγει, είναι ότι η κοινωνική συνοχή έχει θρυμματιστεί σε πολύ μικρότερα κομμάτια από αυτά που ήταν κάποτε. Και μία θρυμματισμένη κοινωνική συνοχή μπορεί να έχει δύο καταλήξεις. Ή να αποδομηθεί ολοκληρωτικά ή σταδιακά να ξαναδομηθεί. Αλλά για να ισχύσει το δεύτερο, θα πρέπει τελικά να υπάρχουν μαθήματα για όλους, που θα συνοδεύονται με αντίστοιχες πράξεις και όχι απλή φιλολογία.
Όσο άβολο και σκληρό και αν βιώνεται, το μούδιασμα κάποια στιγμή αναγκαστικά ακολουθείται από δράση. Αλλά δράση ατομική, αποκομμένη από την κεντρική πολιτική σκηνή και τα «μαζικά» κινήματα που απέτυχαν να διατυπώσουν κάποια στοιχειώδη κοινά, μαζικά και ρεαλιστικά αιτήματα. Δράση*, υπό τη συνειδητοποίηση που έχει καθυστερήσει να έρθει στην Ελλάδα εδώ και δύο περίπου αιώνες˙ δηλαδή της αποκομμένης από το «Κράτος-πατερούλη» που καθορίζει και «προστατεύει» τις ζωές των πολιτών, αλλά συνυφασμένης με την ατομική ευθύνη και ελευθερία. Δεν αναφέρομαι στην κατάλυση του Κράτους δικαίου και κοινωνικής αλληλεγγύης, αλλά σε ένα Κράτος που σταδιακά θα περιοριστεί μόνο σε αυτούς τους δύο ρόλους και θα σταματήσει να επηρεάζει όλες τις πτυχές της ζωής του κάθε ατόμου.
Αυτή την περίοδο βιώνουμε όλοι τις επιπτώσεις της χρεωκοπίας του Κράτους, και της κοινωνικής ψυχοσύνθεσης που αναπτύχθηκε γύρω από αυτό˙ όχι του καθενός μας χωριστά. Η συνεχιζόμενη φορολογία, οι έκτακτες εισφορές, η αδυναμία μείωσης δαπανών και στοιχειώδους διοίκησης και οι τσάτρα-πάτρα πολιτικές λύσεις της τελευταίας στιγμής, είναι σημάδια αυτής της χρεωκοπίας, τα οποία αναγκαζόμαστε να πληρώνουμε και όσοι ήμασταν σωστοί όλα αυτά τα χρόνια απέναντι στο Κράτος και την υπόλοιπη κοινωνία˙ η μειοψηφία που ήταν έξω από το φαυλοκρατικό σύστημα που «τα έτρωγε μαζί με τον κ. Πάγκαλο». Ήρθε η στιγμή που ο μύθος του «Κράτους-πατερούλη» κατέρρευσε τελικά και σε αυτή τη χώρα. Όσο πιο γρήγορα συνειδητοποιήσουμε τις πτυχές αυτού του μύθου, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσουμε μέσω της αυτοκριτικής και της ατομικής ευθύνης, να δραστηριοποιηθούμε έμπρακτα και προσωπικά για να ξαναφτιάξουμε μία πιο δίκαιη και δημοκρατική συλλογικότητα. Διαφορετικά, η πραγματικότητα έχει και άλλες εναλλακτικές, οι οποίες όμως μπορούν να γίνουν πολύ χειρότερες από το παρόν.
* Όσο ειρωνικό και αν ακούγεται, και παρά το φιλελεύθερο στοιχείο αυτής της παραγράφου, η επαναλαμβανόμενη χρήση της λέξης «Δράση» δεν αποσκοπεί σε κανέναν συνειρμό με τον ομώνυμο πολιτικό σχηματισμό.
