Ο «αγών» έρεε ανέκαθεν στο αίμα του λαού μας. Από την αρχαιότητα, μέχρι την επανάσταση του ’21 και στη συνέχεια μέσα σε μία σειρά κοινωνικών επαναστάσεων. Τόση άφθονη ήταν η αγωνιστικότητα μέσα μας, που μετά την κατάκτηση σημαντικών κοινωνικών αξιών, ξεχαστήκαμε και μάλλον λόγω κεκτημένης ταχύτητας συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε…
Με δύο τρεις διαφορές μόνο. Βασικά δεν είναι ότι αγωνιζόμασταν κυριολεκτικά, απλά ο καθένας κοιτούσε το μικροσκοπικό του συμφέρον γράφοντας το συλλογικό συμφέρον στους επαναστατικούς του όρχεις. Άμα είχε και λίγο λέγειν, και δήλωνε και αριστερός (που ανέκαθεν θεωρείτο τρέντι και πάρα πολύ επαναστατικό), κατάφερνε να συσπειρώσει και καμιά εκατοστή άλλους στο αγώνα του. Φυσικά κάποια πράγματα όντως άλλαζαν προς το καλύτερο χάρη όμως στις επεμβάσεις των πιο πολιτισμένων συνευρωπαίων μας που μας εξηγούσαν ήρεμα και ωραία ότι αν θέλουμε κοκό (δηλαδή κεφάλαια και εκσυγχρονισμό) θα πρέπει να σεβόμαστε πχ τη χάρτα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα εργατικά κεκτημένα, κλπ, για τα οποία δεν χρειάζεται να αγχωνόμαστε και πολύ αφού άλλοι κατάφεραν να τα κατακτήσουν για εμάς.
Εν πάση περιπτώσει, εμείς ξεχαστήκαμε και έχουμε μείνει ακόμα στις εποχές που θεωρούμε ότι όταν συμπεριφερόμαστε σαν το κωλόπαιδο που δεν θα φάει το φαγητό του άμα η μαμά του δεν του πάρει transformers, θα περάσει το δικό του. Επίσης έχουμε μείνει στις εποχές που θεωρούμε ότι τα πράγματα γίνονται με φωνές, παραλογισμούς και γκρίνια.
Κυρίως όμως θεωρούμε ότι η απεργία είναι κοινωνικό όπλο του 21ου αιώνα. Και όντως είναι πολύ ισχυρό όπλο, αρκεί όμως να ξέρεις να το χρησιμοποιείς. Διότι αν το χρησιμοποιείς άτσαλα και ηλιθιωδώς, σου γυρνάει μπούμερανγκ. Ας πάρουμε τον γενικότερο ορισμό της απεργίας:
Απεργία είναι η ανάληψη δράσης, μέσω της διακοπής εργασίας, από μία κρίσιμη μάζα εργαζομένων για την προώθηση εργασιακών, κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων.
Ωραία. Και που χρησιμεύει αυτό; Προφανώς όταν έχεις κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, έχεις μελετήσει την εργατική νομοθεσία, έχεις απευθυνθεί σε ανεξάρτητες και δικαστικές αρχές, και βλέπεις παρανομία από μέρους του εργοδότη σου, αλλά παρόλαυτά η παρανομία συνεχίζεται, τότε το μόνο που σου μένει είναι να απεργήσεις. Επίσης εάν θεωρείς ότι διαπράττεται μεγάλη αδικία εις βάρος σου ως εργαζόμενος, και καμία εξουσία ή η υπόλοιπη κοινωνία δεν ενδιαφέρονται, κάνεις απεργία. Η απεργία με τη σειρά της αποφέρει ζημιές στον εργοδότη και ενημέρωση της κοινής γνώμης για την αδικία που υφίστασαι. Άρα συνοψίζοντας, μπορούμε να βρούμε τα εξής βασικά χαρακτηριστικά που σκιαγραφούν μία επιτυχημένη απεργία:
Α) Τη μαζική συμμετοχή ενός ολόκληρου κλάδου.
Β) Την καλύτερη ενημέρωση της κοινωνίας, ώστε να προκύψει…
Γ) … θετική αντιμετώπιση προς τα αιτήματα των απεργών από την κοινή γνώμη.
Δ) Τη συνεχή πρόκληση ζημιών στα οικονομικά του εργοδότη, ώστε να έρθει…
Ε) …η αντίληψη της χρησιμότητας των εργαζομένων.
Κατά κανόνα, και βάσει ιστορικών γεγονότων, οι πιο πετυχημένες απεργίες ήταν αυτές που συνδύαζαν όλα τα ανωτέρω.
Στην Ελλάδα, οι πετυχημένες απεργίες πρέπει να τέλειωσαν πριν αρκετά χρόνια, δεδομένου ότι τις περισσότερες φορές ούτε ένα από τα παραπάνω ισχύουν πλέον. Έκτοτε μας έχει μείνει αυτή η «αγωνιστικότητα» άνευ ουσίας και οι εργατοπατέρες που γαυγίζουν και στήνουν τις πιο βλακώδεις, αντι-κοινωνικές και καταχρηστικές απεργίες όλων των εποχών. Ένα ένα τα παραπάνω σημεία της επιτυχίας, καταστρέφονται από τους ίδιους τους απεργούς ως εξής, με την αντίστοιχη σειρά:
Α) Γίνεται συνεχώς προσπάθεια να επιβάλλεται η συμμετοχή όλων των εργαζομένων στην απεργία, με καθαρά αντιδημοκρατικό τρόπο, πολλές φορές και με τη βία.
Β) Οι κάθε λογής «πρόεδροι» βγαίνουν στα τηλεπαράθυρα και σε κάθε ερώτηση η απάντηση είναι: «Δε θα περάσει». Το ίδιο απαντάνε και στην ερώτηση: «Εσείς τι προτείνετε;».
Γ) Μέσα στο «Δε θα περάσει», προφανώς εννοούν και την εύρυθμη λειτουργία του υπόλοιπου 99,99% της ελληνικής κοινωνίας, οπότε κατά κανόνα κλείνουν δρόμους, λεωφορειολωρίδες, λιμάνια, τελωνεία, βενζινάδικα και γενικώς ό,τι έχει ανάγκη το υπόλοιπο 99,99%.
Δ) Όταν ο εργοδότης είναι το Δημόσιο που ούτως ή άλλως έχει γραμμένα τα οικονομικά του στους βαρυσήκωτους κρατικούς του όρχεις, λογικό είναι οποιαδήποτε οικονομική ζημία που επιβαρύνει η κακή λειτουργία ενός κλάδου, να πηγαίνει περίπατο στα Άγραφα. Όταν ο εργοδότης είναι ο Ιδιώτης, οι απεργοί πρέπει να καταλάβουν ότι πρώτα θα τσούξει το δικό τους πορτοφόλι και μετά από υπομονή και θυσίες, θα τσούξει και του εργοδότη.
Ε) Η χρησιμότητα του εργαζόμενου που ασχολείται κατά κανόνα με την προώθηση κομματικών συμφερόντων ή την εκτύπωση συνδικαλιστικών φυλλαδίων ή την ρητορική τέχνη στις καντίνες των εταιριών, αντί με την καθεαυτώ εργασία του, μάλλον δεν δημιουργεί και την καλύτερη αντίληψη της χρησιμότητάς του.
Κλείνω με δύο παραδείγματα από ελληναράδικες απεργίες (δηλαδή αυτά που λέγαμε πιο πάνω) και δύο παραδείγματα από πετυχημένες απεργίες.
Παράδειγμα Αποτυχίας 1 (Ελλάδα)
Την τελευταία εβδομάδα του περασμένου Φεβρουαρίου, στη λεωφορειολωρίδα της λεωφόρου Μεσογείων, από το ύψος του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας μέχρι την Αγία Παρασκευή, γίνεται κατάληψη από σταθμευμένες νταλίκες και φορτηγά. Στην αρχή του convoy ανεμίζει ένα πανό που γράφει «ΟΧΙ ΣΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ». Ουδέποτε έμαθε κανείς σε ποιο νομοσχέδιο αναφέρονταν, ουδέποτε έμαθε κανείς οι απεργοί τι αντιπρότειναν και ουδέποτε κάποιος που οδηγούσε στη Μεσογείων εκείνη τη βδομάδα δεν έφαγε τρελό πήξιμο και ταλαιπωρία. Τελικά το νομοσχέδιο πέρασε.
Παράδειγμα Αποτυχίας 2 (Ελλάδα)
Αυτή τη στιγμή που γράφονται αυτά, ένας από τους πιο καλοπληρωμένους κλάδους του Δημοσίου, οι Τελωνειακοί, απεργούν με αποτέλεσμα να στερεύουν στην αγορά τα αποθέματα αμόλυβδης βενζίνης, ενώ μέχρι και αυτή την ώρα υπάρχουν ουρές στα τελευταία ανοιχτά βενζινάδικα. Εικόνες που έχουν επαναληφθεί φέτος και τελικά δεν οδήγησαν πουθενά, εκτός ίσως από τις χριστοπαναγίες πίσω από κάτι εκατοντάδες χιλιάδες παρμπρίζ για το συμφέρον μερικών εκατοντάδων βολεψάκιδων.
Συμπέρασμα αποτυχιών: Αύριο μεθαύριο που εγώ θα απαιτήσω ότι μου κατέβει, αν πάω και παρκάρω κάθετα σε μία Εθνική Οδό, δεν θα έχει κανείς το δικαίωμα να με συλλάβει ή να μου απομακρύνει το όχημα αφού επικαλούμαι απεργία. Μπροστά στα «εργατικά μου κεκτημένα», χέστηκα για τους υπόλοιπους.
Παράδειγμα Επιτυχίας 1 (Γαλλία)
Το 1995, μετά την εκλογή του Jacques Chirac, η κυβέρνηση έλαβε άκρως αντικοινωνικά μέτρα για την βελτιστοποίηση των οικονομικών του Κράτους. Με τους εργαζόμενους στους σιδηρόδρομους να κάνουν την αρχή, ένα από τα μαζικότερα απεργιακά μέτωπα που υπολογίζεται σε 6 εκατομμύρια απεργιο-ημέρες, ξεκίνησε και σύντομα επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον Δημόσιο Τομέα παραλύοντάς τον. Η απεργία έληξε επιτυχώς μετά από δύο εβδομάδες, με την κυβέρνηση να αποσύρει τα νέα μέτρα.
Παράδειγμα Επιτυχίας 2 (Ολλανδία)
Τον περασμένο Απρίλιο, οι οδηγοί των τοπικών λεωφορείων έκαναν απεργία με τον εξής απλό τρόπο: Αντί να διακόψουν την εργασία τους, συνέχισαν κανονικά τα δρομολόγια, χωρίς όμως οι ελεγκτές να ελέγχουν τα εισιτήρια των επιβατών. Με αυτό τον τρόπο, το κοινό συνέχισε να εξυπηρετείται, ενώ οι εταιρίες των λεωφορείων παρουσίαζαν μεγάλες ζημιές σε καθημερινή βάση. Η απεργία έληξε τέλη Μαΐου, όπου οι εταιρίες κινήθηκαν δικαστικά εναντίων των εργαζομένων, με τους τελευταίους όμως να κερδίζουν σημαντικά πλεονεκτήματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Συμπέρασμα επιτυχιών: Οι φωνές, οι απόλυτες και καταχρηστικές αντιδράσεις, δεν οδηγούν απαραίτητα στο επιθυμητό αποτέλεσμα, κυρίως αν δεν συνοδεύονται από ένα μαζικό κίνημα. Οι εποχές έχουν αλλάξει και οι απεργίες μπορούν να διεξάγονται και με πιο έξυπνους τρόπους.
Υστερόγραφο άσχετο: Θα πρέπει κάποιος επικοινωνιολόγος να πει σε ορισμένα συνδικάτα ότι η φιγούρα του χοντρού πρόεδρου με τη χρυσή αλυσίδα, τον τσαμπουκά και το μπεγλέρι δεν έχει πλέον πέραση. Θέλω να πω, δεν πείθει και τόσο ότι περνάει δύσκολα χρόνια φτώχειας και πείνας.
Με δύο τρεις διαφορές μόνο. Βασικά δεν είναι ότι αγωνιζόμασταν κυριολεκτικά, απλά ο καθένας κοιτούσε το μικροσκοπικό του συμφέρον γράφοντας το συλλογικό συμφέρον στους επαναστατικούς του όρχεις. Άμα είχε και λίγο λέγειν, και δήλωνε και αριστερός (που ανέκαθεν θεωρείτο τρέντι και πάρα πολύ επαναστατικό), κατάφερνε να συσπειρώσει και καμιά εκατοστή άλλους στο αγώνα του. Φυσικά κάποια πράγματα όντως άλλαζαν προς το καλύτερο χάρη όμως στις επεμβάσεις των πιο πολιτισμένων συνευρωπαίων μας που μας εξηγούσαν ήρεμα και ωραία ότι αν θέλουμε κοκό (δηλαδή κεφάλαια και εκσυγχρονισμό) θα πρέπει να σεβόμαστε πχ τη χάρτα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα εργατικά κεκτημένα, κλπ, για τα οποία δεν χρειάζεται να αγχωνόμαστε και πολύ αφού άλλοι κατάφεραν να τα κατακτήσουν για εμάς.
Εν πάση περιπτώσει, εμείς ξεχαστήκαμε και έχουμε μείνει ακόμα στις εποχές που θεωρούμε ότι όταν συμπεριφερόμαστε σαν το κωλόπαιδο που δεν θα φάει το φαγητό του άμα η μαμά του δεν του πάρει transformers, θα περάσει το δικό του. Επίσης έχουμε μείνει στις εποχές που θεωρούμε ότι τα πράγματα γίνονται με φωνές, παραλογισμούς και γκρίνια.
Κυρίως όμως θεωρούμε ότι η απεργία είναι κοινωνικό όπλο του 21ου αιώνα. Και όντως είναι πολύ ισχυρό όπλο, αρκεί όμως να ξέρεις να το χρησιμοποιείς. Διότι αν το χρησιμοποιείς άτσαλα και ηλιθιωδώς, σου γυρνάει μπούμερανγκ. Ας πάρουμε τον γενικότερο ορισμό της απεργίας:
Απεργία είναι η ανάληψη δράσης, μέσω της διακοπής εργασίας, από μία κρίσιμη μάζα εργαζομένων για την προώθηση εργασιακών, κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων.
Ωραία. Και που χρησιμεύει αυτό; Προφανώς όταν έχεις κάτσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, έχεις μελετήσει την εργατική νομοθεσία, έχεις απευθυνθεί σε ανεξάρτητες και δικαστικές αρχές, και βλέπεις παρανομία από μέρους του εργοδότη σου, αλλά παρόλαυτά η παρανομία συνεχίζεται, τότε το μόνο που σου μένει είναι να απεργήσεις. Επίσης εάν θεωρείς ότι διαπράττεται μεγάλη αδικία εις βάρος σου ως εργαζόμενος, και καμία εξουσία ή η υπόλοιπη κοινωνία δεν ενδιαφέρονται, κάνεις απεργία. Η απεργία με τη σειρά της αποφέρει ζημιές στον εργοδότη και ενημέρωση της κοινής γνώμης για την αδικία που υφίστασαι. Άρα συνοψίζοντας, μπορούμε να βρούμε τα εξής βασικά χαρακτηριστικά που σκιαγραφούν μία επιτυχημένη απεργία:
Α) Τη μαζική συμμετοχή ενός ολόκληρου κλάδου.
Β) Την καλύτερη ενημέρωση της κοινωνίας, ώστε να προκύψει…
Γ) … θετική αντιμετώπιση προς τα αιτήματα των απεργών από την κοινή γνώμη.
Δ) Τη συνεχή πρόκληση ζημιών στα οικονομικά του εργοδότη, ώστε να έρθει…
Ε) …η αντίληψη της χρησιμότητας των εργαζομένων.
Κατά κανόνα, και βάσει ιστορικών γεγονότων, οι πιο πετυχημένες απεργίες ήταν αυτές που συνδύαζαν όλα τα ανωτέρω.
Στην Ελλάδα, οι πετυχημένες απεργίες πρέπει να τέλειωσαν πριν αρκετά χρόνια, δεδομένου ότι τις περισσότερες φορές ούτε ένα από τα παραπάνω ισχύουν πλέον. Έκτοτε μας έχει μείνει αυτή η «αγωνιστικότητα» άνευ ουσίας και οι εργατοπατέρες που γαυγίζουν και στήνουν τις πιο βλακώδεις, αντι-κοινωνικές και καταχρηστικές απεργίες όλων των εποχών. Ένα ένα τα παραπάνω σημεία της επιτυχίας, καταστρέφονται από τους ίδιους τους απεργούς ως εξής, με την αντίστοιχη σειρά:
Α) Γίνεται συνεχώς προσπάθεια να επιβάλλεται η συμμετοχή όλων των εργαζομένων στην απεργία, με καθαρά αντιδημοκρατικό τρόπο, πολλές φορές και με τη βία.
Β) Οι κάθε λογής «πρόεδροι» βγαίνουν στα τηλεπαράθυρα και σε κάθε ερώτηση η απάντηση είναι: «Δε θα περάσει». Το ίδιο απαντάνε και στην ερώτηση: «Εσείς τι προτείνετε;».
Γ) Μέσα στο «Δε θα περάσει», προφανώς εννοούν και την εύρυθμη λειτουργία του υπόλοιπου 99,99% της ελληνικής κοινωνίας, οπότε κατά κανόνα κλείνουν δρόμους, λεωφορειολωρίδες, λιμάνια, τελωνεία, βενζινάδικα και γενικώς ό,τι έχει ανάγκη το υπόλοιπο 99,99%.
Δ) Όταν ο εργοδότης είναι το Δημόσιο που ούτως ή άλλως έχει γραμμένα τα οικονομικά του στους βαρυσήκωτους κρατικούς του όρχεις, λογικό είναι οποιαδήποτε οικονομική ζημία που επιβαρύνει η κακή λειτουργία ενός κλάδου, να πηγαίνει περίπατο στα Άγραφα. Όταν ο εργοδότης είναι ο Ιδιώτης, οι απεργοί πρέπει να καταλάβουν ότι πρώτα θα τσούξει το δικό τους πορτοφόλι και μετά από υπομονή και θυσίες, θα τσούξει και του εργοδότη.
Ε) Η χρησιμότητα του εργαζόμενου που ασχολείται κατά κανόνα με την προώθηση κομματικών συμφερόντων ή την εκτύπωση συνδικαλιστικών φυλλαδίων ή την ρητορική τέχνη στις καντίνες των εταιριών, αντί με την καθεαυτώ εργασία του, μάλλον δεν δημιουργεί και την καλύτερη αντίληψη της χρησιμότητάς του.
Κλείνω με δύο παραδείγματα από ελληναράδικες απεργίες (δηλαδή αυτά που λέγαμε πιο πάνω) και δύο παραδείγματα από πετυχημένες απεργίες.
Παράδειγμα Αποτυχίας 1 (Ελλάδα)
Την τελευταία εβδομάδα του περασμένου Φεβρουαρίου, στη λεωφορειολωρίδα της λεωφόρου Μεσογείων, από το ύψος του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας μέχρι την Αγία Παρασκευή, γίνεται κατάληψη από σταθμευμένες νταλίκες και φορτηγά. Στην αρχή του convoy ανεμίζει ένα πανό που γράφει «ΟΧΙ ΣΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ». Ουδέποτε έμαθε κανείς σε ποιο νομοσχέδιο αναφέρονταν, ουδέποτε έμαθε κανείς οι απεργοί τι αντιπρότειναν και ουδέποτε κάποιος που οδηγούσε στη Μεσογείων εκείνη τη βδομάδα δεν έφαγε τρελό πήξιμο και ταλαιπωρία. Τελικά το νομοσχέδιο πέρασε.
Παράδειγμα Αποτυχίας 2 (Ελλάδα)
Αυτή τη στιγμή που γράφονται αυτά, ένας από τους πιο καλοπληρωμένους κλάδους του Δημοσίου, οι Τελωνειακοί, απεργούν με αποτέλεσμα να στερεύουν στην αγορά τα αποθέματα αμόλυβδης βενζίνης, ενώ μέχρι και αυτή την ώρα υπάρχουν ουρές στα τελευταία ανοιχτά βενζινάδικα. Εικόνες που έχουν επαναληφθεί φέτος και τελικά δεν οδήγησαν πουθενά, εκτός ίσως από τις χριστοπαναγίες πίσω από κάτι εκατοντάδες χιλιάδες παρμπρίζ για το συμφέρον μερικών εκατοντάδων βολεψάκιδων.
Συμπέρασμα αποτυχιών: Αύριο μεθαύριο που εγώ θα απαιτήσω ότι μου κατέβει, αν πάω και παρκάρω κάθετα σε μία Εθνική Οδό, δεν θα έχει κανείς το δικαίωμα να με συλλάβει ή να μου απομακρύνει το όχημα αφού επικαλούμαι απεργία. Μπροστά στα «εργατικά μου κεκτημένα», χέστηκα για τους υπόλοιπους.
Παράδειγμα Επιτυχίας 1 (Γαλλία)
Το 1995, μετά την εκλογή του Jacques Chirac, η κυβέρνηση έλαβε άκρως αντικοινωνικά μέτρα για την βελτιστοποίηση των οικονομικών του Κράτους. Με τους εργαζόμενους στους σιδηρόδρομους να κάνουν την αρχή, ένα από τα μαζικότερα απεργιακά μέτωπα που υπολογίζεται σε 6 εκατομμύρια απεργιο-ημέρες, ξεκίνησε και σύντομα επεκτάθηκε σε ολόκληρο τον Δημόσιο Τομέα παραλύοντάς τον. Η απεργία έληξε επιτυχώς μετά από δύο εβδομάδες, με την κυβέρνηση να αποσύρει τα νέα μέτρα.
Παράδειγμα Επιτυχίας 2 (Ολλανδία)
Τον περασμένο Απρίλιο, οι οδηγοί των τοπικών λεωφορείων έκαναν απεργία με τον εξής απλό τρόπο: Αντί να διακόψουν την εργασία τους, συνέχισαν κανονικά τα δρομολόγια, χωρίς όμως οι ελεγκτές να ελέγχουν τα εισιτήρια των επιβατών. Με αυτό τον τρόπο, το κοινό συνέχισε να εξυπηρετείται, ενώ οι εταιρίες των λεωφορείων παρουσίαζαν μεγάλες ζημιές σε καθημερινή βάση. Η απεργία έληξε τέλη Μαΐου, όπου οι εταιρίες κινήθηκαν δικαστικά εναντίων των εργαζομένων, με τους τελευταίους όμως να κερδίζουν σημαντικά πλεονεκτήματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Συμπέρασμα επιτυχιών: Οι φωνές, οι απόλυτες και καταχρηστικές αντιδράσεις, δεν οδηγούν απαραίτητα στο επιθυμητό αποτέλεσμα, κυρίως αν δεν συνοδεύονται από ένα μαζικό κίνημα. Οι εποχές έχουν αλλάξει και οι απεργίες μπορούν να διεξάγονται και με πιο έξυπνους τρόπους.
Υστερόγραφο άσχετο: Θα πρέπει κάποιος επικοινωνιολόγος να πει σε ορισμένα συνδικάτα ότι η φιγούρα του χοντρού πρόεδρου με τη χρυσή αλυσίδα, τον τσαμπουκά και το μπεγλέρι δεν έχει πλέον πέραση. Θέλω να πω, δεν πείθει και τόσο ότι περνάει δύσκολα χρόνια φτώχειας και πείνας.
