Τα δύο άκρα απλά νιώθουν

Καμία ανάλυση δεν μπορεί αν αυτοονομάζεται «ανάλυση» αν δεν ελέγχει κάθετα και όχι ισοπεδωτικά την οποιαδήποτε θεωρία. Και αν η λεγόμενη «θεωρία των δύο άκρων» έχει ορκισμένους φίλους και εχθρούς είναι ακριβώς επειδή ως θεωρία «γαργαλάει» τον επιφανειακό μας συναισθηματισμό, καταλήγοντας τελικά σε άλλη μία ασπρόμαυρη αντίληψη της πραγματικότητας, αντί των χιλιάδων αποχρώσεων που αυτή εμπεριέχει.

Θα επικαλεστώ για 5^η ίσως φορά στα ιστορικά αυτού του ιστολογίου τον Βασίλη Ραφαηλίδη. Αυτόν τον γνήσιο Αριστερό που με έχει επηρεάσει πολύ περισσότερο από οποιονδήποτε φιλελεύθερο στοχαστή. «Συναισθηματισμός και πολιτική δεν πάνε μαζί», έλεγε. Και εννοούσε το πολύ απλό, ότι η πολιτική πρέπει να ορίζει ορθολογικές και αντικειμενικές συνθήκες και κανόνες μέσα στις οποίες μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα ο οποιοσδήποτε υποκειμενικός συναισθηματισμός. Όταν πας να εμπλέξεις τον δικό σου ψυχισμό με αυτόν της κοινωνίας, αναγκαστικά είτε θα καταλήξεις σε μονιστικές/ δογματικές αντιλήψεις ή θα παραμείνεις ένας μίζερος, μοναχικός, εσωστρεφής τύπος που του φταίει το σύστημα και ο κοινωνικός περίγυρος.

Διάβασα πρόσφατα ένα άρθρο στο PressProject με τίτλο «Ζήτω το ζήτω!» του Κώστα Πουλή, και η αλήθεια είναι πως είναι ένα από τα καλύτερα άρθρα που έχω διαβάσει τελευταία. Όχι επειδή συμφωνώ με κάποια από τα συμπεράσματά του, αλλά επειδή εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο τη σύγχυση στην οποία έχουμε επέλθει ως κοινωνικό σύνολο. Και μάλιστα το κάνει εν αγνοία του συγγραφέα. Κάντε το εξής νοητικό πείραμα: Ας υποθέσουμε ότι ο συγγραφέας του άρθρου δεν είναι αριστερός αλλά ακροδεξιός, και ας αντικαταστήσουμε τη λέξη «φασίστας», με «αριστερός» και αντίστροφα μέσα στο κείμενο. Κατά ένα μαγικό τρόπο, το κείμενο πάλι θα βγάζει απόλυτο νόημα, βασισμένο στην ίδια ακριβώς επιχειρηματολογία! Κατά ένα μαγικό τρόπο θα αρχίσουμε να πηγαίνουμε πίσω στο χρόνο, καταργώντας τις κατακτήσεις του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, τις προσπάθειες για την εφαρμογή της Χάρτας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανεξαρτήτως προσωπικών πεποιθήσεων, ηθών, εθίμων και μεταφυσικών αναζητήσεων. Καταργώντας ουσιαστικά αυτό που κατάφερε η επιστήμη και η δημοκρατική κοινωνική εξέλιξη εις βάρος του συναισθηματισμού που προέτρεπε σε πολέμους, συγκρούσεις, αιματοχυσίες και θρησκευτικές/ δογματικές/ μονιστικές ηγεμονίες.

Αυτό το λεπτό σημείο, που διαχωρίζει τον πολιτισμό από το ένστικτο και τον ορθολογισμό από το συναίσθημα του ανθρώπου σε κοινωνικό επίπεδο είναι τόσο λεπτό, που κάθε δόγμα προσπαθούσε να το κατακτήσει ώστε να ασκεί μεγαλύτερο έλεγχο στις μάζες. Αυτό το σημείο, ο Βασίλης Ραφαηλίδης, είχε την διαύγεια να το αναγνωρίσει και να δει την επικινδυνότητα που κρύβει για έναν άνθρωπο που ξεκινάει με φιλοδημοκρατικές προθέσεις, αλλά τελικά καταλήγει σε φασιστικές πρακτικές.

Εκεί εδράζει και η διαφορά που με βρίσκει κάθετα αντίθετο στην εξίσωση της ακροδεξιάς βίας με της αριστερής. Είναι οι προθέσεις και είναι η σύγχυση μεταξύ της υποκειμενικής αντίληψης για μία πιο δίκαιη κοινωνία και του πάθους που απορρέει από αυτή την αντίληψη σε αντιδιαστολή με την εξαρχής κακοπροαίρετη επιθετικότητα και κατάλυση της Δημοκρατίας από ένα ακροδεξιό στοιχείο. Είναι οι καταβολές που έχει ένας πιτσιρικάς που πετάει μία μολότωφ για να εκφράσει το μίσος του προς μία αόριστη αδικία και αυτές που έχει ένας άλλος πιτσιρικάς που τραβάει μαχαίρι σε έναν μετανάστη.

Το ίδιο κάθετα διαφωνώ και με την ακριβώς αντίθετη άποψη. Ότι δηλαδή μόνο η αριστερή βία μπορεί να καταλύσει την ακροδεξιά. Καμία βία δεν καταλύει μία άλλη βία. Αυτό το σκεπτικό εκτός από ανόητο είναι και ανιστόρητο. Η βία πάντα ενδυνάμωνε κάθε άλλη μορφή βίας και πάντα κατέλυε κάθε προσπάθεια εκδημοκρατισμού και πολιτισμένου τρόπου επίλυσης των κοινωνικών εντάσεων. Η δημοκρατία και η πιστή προσήλωση στους θεσμούς ήταν τα στοιχεία που βελτίωναν μία κοινωνία και την έβαζαν σε πιο φιλειρηνικές συνθήκες ισότητας και ισονομίας. Κάθε πράξη βίας ακυρώνει ένα μόριο πολιτισμού. Αντιθέτως, κάθε προσπάθεια κατάλυσης της βίας προσθέτει ένα μόριο πολιτισμού.

Ο πραγματικός εχθρός του φασισμού είναι η ενδυνάμωση της Δημοκρατίας, όχι η δημιουργία αντίθετων πόλων. Η διαχρονική ανάπτυξη των δημοκρατικών θεσμών στην πλειοψηφία των δυτικών κρατών ήταν πάντα μία δύσκολη και επίπονη διαδικασία που συνεχίζει ακόμα να ζυμώνεται, αλλά αργά και σταθερά δημιουργεί πιο ειρηνικές, σταθερές κοινωνίες που ευημερούν. Με αυτές τις διαδικασίες καταργήθηκε η θανατική ποινή, δημιουργήθηκε μαζικό αίτημα για αντικειμενικά ανθρώπινα δικαιώματα, βγήκαν νόμοι ενάντια σε κάθε είδους ρατσισμό και διάκριση και θεσπίστηκε νομικά το τεκμήριο της αθωότητας. Ενάντια στο ένστικτο και υπέρ ενός κοινωνικού ορθολογισμού.

Η ορθολογική συνοχή και ψυχραιμία στη σκέψη πάντα οδηγεί στην αποφυγή φανατισμού, άρα και βίας, που με τη σειρά της θα οδηγήσει σε εκδημοκρατισμένες ισορροπίες. Ο φασισμός κάνει ακριβώς το αντίθετο: Επενδύσει το ένστικτο. Ο ΜΑΤατζής που βαράει στο ψαχνό νιώθει, δεν σκέφτεται. Το ίδιο και ο πιτσιρικάς που θα ανάψει μία μολότωφ για να τη ρίξει στον ΜΑΤατζή.

Είμαστε μία αδικημένη γενιά.  Γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε μέσα σε ένα σάπιο πολιτικό και κοινωνικό σύστημα. Δεν είναι όμως ο τρόπος του ενστίκτου, του πάθους και όλων αυτών που ονειρεύεται ο κ. Πουλής και κάθε Πουλής για την έξοδο από την κοινωνική και κατ’ επέκταση την οικονομική κρίση. Θέλει σκέψη, ανάλυση και αρκετή δουλειά. Να αναλογιστούμε τί κάναμε, τί ψηφίζαμε και γιατί. Τι μυαλά κουβαλάμε και με πόση ευκολία κρίνουμε, ταμπελοποιούμε και μισούμε. Δύσκολο εγχείρημα. Σε άλλες κοινωνίες πήρε πολλές δεκαετίες. Αλλά τόσο από την ιστορία, όσο και από αυτές τις κοινωνίες μπορούμε να πάρουμε πολλά μαθήματα.

Υπάρχουν άνθρωποι...

Υπάρχουν άνθρωποι με διαφορετικό χρώμα, διαφορετική μυρωδιά, διαφορετικό βλέμμα και διαφορετικό χαμόγελο. Άνθρωποι που ντύνονται «ευπρεπώς» και άνθρωποι που φοράνε το πρώτο πράγμα που θα βρουν μπροστά τους. Άνθρωποι που παθιάζονται με κάτι, και άλλοι που απλά λουφάζουν και παρατηρούν.

Υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν σε έναν ή πολλούς θεούς, και άλλοι που δεν πιστεύουν σε κανέναν. Υπάρχουν και αυτοί που παραδέχονται στον εαυτό τους και στους άλλους ότι δεν μπορούν να γνωρίζουν με σιγουριά. Υπάρχουν αυτοί που πιστεύουν βαθιά, και οι άλλοι που πιστεύουν ενοχικά.

Υπάρχουν άνθρωποι που έγιναν πλούσιοι από προσπάθεια και άλλοι από τύχη. Υπάρχουν φτωχοί που είχαν ατυχίες στη ζωή τους και άλλοι που έμειναν φτωχοί από επιλογή. Υπάρχουν ολιγαρκείς και σπάταλοι και αυτοί που απλά αδιαφορούν. Υπάρχουν ενάρετοι και τίμιοι πλούσιοι, όπως υπάρχουν ενάρετοι και τίμιοι φτωχοί. Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν αυτό που γουστάρουν, και άλλοι που αναγκάζονται για μικρό ή μεγάλο διάστημα να ζουν μία ζωή που δε θέλουν.

Υπάρχουν ερωτιάρηδες και ψυχροί. Συναισθηματικά πληγωμένοι και διψασμένοι. Υπάρχουν άντρες που ερωτεύονται άντρες, και γυναίκες που ερωτεύονται γυναίκες.

Υπάρχουν συντηρητικοί, προοδευτικοί, σοσιαλιστές, φιλελεύθεροι, αριστεροί, δεξιοί, άνθρωποι που πιστεύουν σθεναρά σε μία πολιτική ιδέα, και άλλοι που αδιαφορούν πλήρως.

Υπάρχουν άνθρωποι με διαφορετικά προβλήματα, βιώματα και εμπειρίες. Υπάρχουν φρικαρισμένοι, αισιόδοξοι, ρεαλιστές, ονειροπαρμένοι, ερωτευμένοι, μίζεροι, και χαζοχαρούμενοι. Υπάρχουν πολυταξιδεμένοι και άλλοι που δεν έχουν φύγει καν από τον τόπο που γεννήθηκαν. Υπάρχουν ντροπαλοί και εξωστρεφείς, χαμογελαστοί και αγέλαστοι… εκατομμύρια διαφορετικές προσωπικότητες που βιώνουν τον κόσμο και εμάς τους υπόλοιπους μέσα από την δική τους οπτική γωνία.

Σε άλλες κοινωνίες, υπάρχει ανεκτικότητα για όλη αυτή την πανανθρώπινη σύνθεση. Στη δική μας, τα περιθώρια ανοχής είναι πολύ μικρότερα. Η υποκειμενική οπτική γωνία επισκιάζει αυτό το πολύχρωμο ψηφιδωτό ανθρώπων. Η διαφορετικότητα πάντα ήταν υπό διωγμό στην Ελλάδα, γιατί η έλλειψη εμπιστοσύνης ήταν ανέκαθεν το πρώτο στοιχείο στις κοινωνικές μας επαφές. Υπάρχουν αρκετοί ιστορικοί και κοινωνικοπολιτικοί λόγοι για αυτό και που μας διαφοροποιούν από άλλες, πιο ανεκτικές κοινωνίας, αλλά δεν αφορούν το παρόν. 

Εάν όμως θέλεις να καταλάβεις γιατί τα ολοκληρωτικά, φασιστικά και συγκρουσιακά πολιτικά ρεύματα ξαφνικά επανεμφανίστηκαν τόσο απότομα στη χώρα μας, μπορείς να ξεκινήσεις από αυτόν τον διωγμό στην διαφορετικότητα. Εάν θες να καταλάβεις γιατί η Χρυσή Αυγή έχει αποκτήσει τέτοιο momentum, μπορείς να διαβάσεις πολλά από αυτά που έχουν γραφτεί και εδώ και αλλού. Η ουσία όμως, η βαθύτερη αιτία, πάντα ξεκινάει από την ανεκτικότητα στο διαφορετικό. Και αυτό ποτέ δεν το κατακτήσαμε ούτε ως κοινωνία, ούτε ως χώρα.

Η ξενοφοβία, η συνωμοσιολογία, αυτή η συνεχής ενασχόληση με τους «εξ-» είναι ένα καλό άλλοθι για να εθελοτυφλούμε στους «εσ-». Και για την σκοτεινή πλευρά, που δεν μπορεί να δει η υποκειμενική μας οπτική γωνία, πάντα έχουμε ένα καλό βρισίδι, έναν τσαμπουκά, μία ανασφάλεια, και μία αίσθηση τρόμου και αποστροφής λες και αν τελικά δεχτούμε να την αντικρύσουμε, θα μας κάψει τα μάτια.

Να κάψουμε τις μάγισσες

Κατά βάθος εύχεσαι ο Πακιστανός να είναι ο βιαστής. Θέλεις να γεμίσεις κι άλλο οργή. Θέλεις όλοι να γεμίσουμε οργή. Να τρέξουμε στα τοπικά γραφεία της Χρυσής Αυγής για να ενημερωθούμε πώς μπορούμε να πάρουμε το νόμο στα χέρια μας και να τους διώξουμε όλους. Να βγούμε ένα βράδυ μαζί με τις «ομάδες περιφρούρησης» να δούμε πως πέφτει το σωστό ξύλο και το σωστό μαχαίρωμα. Πως αποσυμφορίζουμε την οργή και όλο αυτό το αδιέξοδο που νοιώθουμε τη διάρκεια της ημέρας, μέσα σε μία νύχτα. 

Κατά βάθος θέλεις κι άλλους ξένους εγκληματίες, και άλλες αυτοκτονίες. Θέλεις να τελειώνουμε επιτέλους με τις πολιτικά ορθές έννοιες, με τον διάλογο και τους θεσμούς. Η δημοκρατία «τους» απέτυχε. Αυτό δεν βροντοφώναζε σύσσωμος ο «λαός» πέρσι στην πλατεία; Αρκετά με τους θεσμούς. Αρκετά με τους νόμους. Αρκετά με το τεκμήριο της αθωότητας. Αυτοδικία και οργή εδώ και τώρα. Έξω οι ξένοι. Οι συντεχνίες και πάλι στα Πανεπιστήμια. Ο «πακιστανόφιλος» αλλά και ταυτόχρονα φασίστας Καμίνης.

Μη μου ψάχνεις τώρα τη σχέση μεταξύ Πακιστανών, Πανεπιστημίων και Καμίνη. Ο φασισμός δεν έχει μόνο πολιτικό πρόσωπο. Έχει και κοινωνικό. Επειδή βάλαμε στο μαντρί της πολιτικά οριοθετημένης ακροδεξιάς τον φασισμό, δεν σημαίνει πως ξεμπερδέψαμε. Οι απανταχού ακροδεξιοί και φαιοκόκκινοι φασίστες πάντα το ίδιο πράγμα ζητούν. Να οριστούν οι φίλοι και οι εχθροί. Να υπερισχύσουν οι φίλοι και να κρεμαστούν οι εχθροί. Έτσι παίζεται το παιχνίδι. Πάντα έτσι παιζόταν. Είτε είχαμε εθνικούς, είτε φυλετικούς, είτε ταξικούς πολέμους.

Στην Ελλάδα της βαθιάς κρίσης δεν ψάχνουμε πλέον την αναστήλωση των θεσμών και των λύσεων που θα σταθεροποιήσουν την οικονομία και το Κράτος δικαίου. Ψάχνουμε τον τρόπο να νομιμοποιήσουμε την αυτοδικία, τη συντεχνία, τον ρατσισμό και την υποκειμενική θεωρία. Ψάχνουμε τον τρόπο να κάνουμε πόλεμο. Η «πάνω» και η «κάτω» πλατεία, έδωσαν ικανοποιητικές προφάσεις πριν ένα χρόνο. Πλέον ο καθένας ταμπουρώνεται σε ότι έχει και χτυπάει όπου βρει, στο όνομα της υποκειμενικής αγανάκτησης. Δεν υπάρχει καιρός για διάλογο ή νομιμότητα. Όσο ο άρτος τελειώνει, πρέπει να περάσουμε άμεσα στο θέαμα. Να μη συζητήσουμε πως θα ενισχύσουμε την ψυχολογική υποστήριξη των θυμάτων βιασμού, ούτε πώς να εξαλείψουμε τον ρατσισμό. Αυτά είναι ψιλά γράμματα. Να μιλήσουμε για Πακιστανούς και μνημόνια. Αυτά καταλαβαίνει ο «λαουτζίκος». Να σαβουριάσουμε όλους τους Πακιστανούς, όλους τους λιμενικούς, όλους τους μνημονιακούς και όλους τους Ευρωπαίους σε ένα τσουβάλι και να βαράμε αλύπητα. Να επιστρέψουμε και πάλι στον παλιό καλό καιρό των κλεφτών, των αρματωλών και των κοτζαμπάσηδων. Προτού έρθει αυτή η ξενόφερτη μόδα περί διαφωτισμού, φιλελευθερισμού, κράτους δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Άνθρωποι σκουπίδια

Δες το ντόμινο των εξελίξεων και πως ξεσκεπάζεται η νεοελληνική ξεφτίλα. Κανείς δεν θέλει ΧΥΤΑ και ανθρώπους στη γειτονιά του. Όχι ότι κι ότι ανθρώπους. Απ’ αυτούς που δεν έχουν το μπλε πλαστικοποιημένο χαρτάκι με το εθνόσημο σταμπαρισμένο στην φωτογραφία τους. Έτσι αποφάσισε το Κράτος να διαχωρίσει τους ανθρώπους που κατοικούν στη χώρα μας, και έτσι αποφάσισαν και οι τοπικές κοινωνίες να βγάλουν τον ρατσισμό τους στο γυαλί, για να τον καταγράφουν τα ΜΜΕ, κάτι τελειωμένα ειδησεογραφικά portals, και οι απανταχού τελειωμένοι Ελληναράδες.

Δες και πόσο περίτεχνα διαιωνίζεται ο μύθος του «λαθραίου» μετανάστη ως βασικός παράγοντας εγκληματικότητας στη χώρα, αποσιωπώντας τις κοινωνικές διαστάσεις, την αδιαφορία της πολιτείας και τον ρατσισμό που ξεσπάει με την πρώτη ευκαιρία. Δες με πόσο επικοινωνιακό τρόπο τονώνεται το ρατσιστικό αίσθημα του λαού από τον αρχηγό του πρώτου κόμματος των επερχόμενων εκλογών, που μιλάει για κατάργηση του μεταναστευτικού νόμου και επανακατάληψη των πόλεών μας. 

Θυμάμαι κάπου εκεί στα 90’s τον μύθο που έκρυβε η φράση «είμαστε ο πιο φιλόξενος λαός της Ευρώπης». Θυμάμαι και μία επική ομιλία του Βύρωνα Πολύδωρα που εξυμνούσε την πολυπολιτισμική ιδιοσυγκρασία μας και ανέφερε τους «σκιν χεντζ» (με τέτοια προφορά) που αλωνίζουν σε ολόκληρη την Ευρώπη εκτός από την «φιλόξενη» Ελλάδα.

Οι Αλβανοί ήταν οι πρώτοι που τάραξαν αυτή την ιδιοσυγκρασία. Επειδή όμως είμαστε συγγενείς εξ αίματος, και μιας και μας έκαναν τα μερεμέτια για μία φέτα ψωμί, δεν μπορέσαμε να τους πετάξουμε στη μούρη και πολύ ρατσισμό. Υπήρχε κάτι υποβόσκον, αλλά πάντα σε χαμηλούς τόνους. Βέβαια, τα αστυνομικά δελτία τύπου και στη συνέχεια τα ΜΜΕ, έδειξαν εξαρχής την προτίμηση να διαχωρίζουν τους εγκληματίες σε ημεδαπούς και αλλοδαπούς. Η λέξη «αλλοδαπός» ηχούσε πιο δραματικά. Συνόδευε τα μινόρε βιολιά των πανικόβλητων τηλεπαρουσιαστών, με μεγαλύτερη αρμονία. Φόβιζε περισσότερο, και όπως και να το κάνεις, έβαζε μία πιο δραματική «πιτσιλιά» στην αδιάφορη εγχώρια ενημέρωση, σε σχέση με τους βαρετούς Έλληνες εγκληματίες.

Αργότερα όμως ήρθαν πιο διαφορετικοί άνθρωποι. Πιο σκουρόχρωμοι, από άλλες ηπείρους, με διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικές θρησκείες. Και εκεί τσινίσαμε. Εκεί «το Πακιστανό» και ο «μαυρούλης» πήραν συγκεκριμένους ρόλους στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Ένα νέο είδος ανθρώπου δημιουργήθηκε στην ελληνική κοινωνία. Το τελευταίο, το τίποτα. Αυτό που το κάνεις ότι θες, ελαφρά τη συνειδήσει, γιατί δεν σου θυμίζει κάποιον θείο σου, ούτε έχεις την παραμικρή συγγένεια. Μυρίζουν περίεργα, γελάνε σαν ηλίθιοι, τα κάνουν όλα πρόθυμα, κανείς δεν ξέρει σε τι πιστεύουν, και πού κρύβουν τις γυναίκες τους. Η τέλεια ηθική απόσταση μεταξύ εκμετάλλευσης και ανοχής.

Τους στοιβάξαμε τριάντα τριάντα σε βρωμερές αποθήκες για να κοιμούνται το βράδυ και να σκάβουν την ημέρα, τους συνηθίσαμε ως ενοχλητικούς «υαλοκαθαριστήρες» στα φανάρια, τους βρήκαμε δικηγόρους που με ένα χιλιαρικάκι, έβγαζαν άκρη με τις δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες του Κράτους για να αναγνωριστούν ως πολίτες αυτής της χώρας.

Στο μυαλό πολλών, κατά τ’ άλλα διανοούμενων Ελλήνων, κάπως έτσι διαχωρίζεται ο νόμιμος από τον παράνομο άνθρωπο. Αν κουβαλάει ένα χαρτί με την υπογραφή ενός δημοσίου υπαλλήλου και ένα εθνόσημο σφραγίδα, είναι νόμιμος. Αν δεν το έχει είναι παράνομος. Και ως παράνομος οφείλει να σηκωθεί να φύγει από εδώ.

Το «εδώ», έχουμε δικαίωμα να το ορίζουμε μόνον εμείς. Αυτοί δηλαδή που έτυχε πριν έναν δύο αιώνες να κατοικήσουμε εδώ, εξυπηρετώντας τα τότε γεωπολιτικά συμφέροντα. Σε αυτή τη χώρα επιτρέπονται άτυπα μόνον Δεξιοί και Αριστεροί. Δηλαδή, αυτοί που έχουν εθνική/φυλετική συνείδηση, και αυτοί που έχουν ταξική. Για την ανθρώπινη συνείδηση, ουδείς λόγος. Το ίδιο και για την αυτοκριτική της κοινωνίας μας που δεν παρέχει τις αναγκαίες ευκαιρίες σε όποιον άνθρωπο θέλει να ευδοκιμήσει «εδώ», να εργαστεί αξιοπρεπώς, να κάνει οικογένεια και να της διασφαλίσει μία αξιοπρεπή διαβίωση.

Τον ρατσισμό που βιώσαν γενιές και γενιές Ελλήνων σε άλλες χώρες, τον ξεχάσαμε. Περασμένα ξεχασμένα. Τώρα ξαφνικά, αποκτήσαμε το αυτοφυές δικαίωμα να είμαστε και εμείς ρατσιστές. Δώσαμε βήμα στην ακροδεξιά προπαγάνδα και σιγά σιγά της δώσαμε και επίσημη θέση στον Δήμο Αθηναίων. Σύντομα, ίσως να την δούμε στα έδρανα της Βουλής, αν και ήδη είναι διάχυτη στον καθημερινό δημόσιο λόγο. Δελτία τύπου της Χρυσής Αυγής πλημμυρίζουν τα τοπικά ΜΜΕ και τις γειτονιές, οι απανταχού «Καμμένοι» περνάνε υπογείως την ατζέντα της ελληνικής «καθαρότητας» και περιφερειακοί σύμβουλοι κάνουν αστειάκια με «χρωμοσαμπουάν». Ουδείς μιλάει για κυρώσεις. Δεν έγινε δα και τίποτα παράνομο. Ο ρατσισμός και ο «ελληναρισμός» είναι καθ’ όλα νόμιμα.

Με την ίδια νομιμότητα, οι συντεχνίες διατηρούν τον μικρόκοσμό τους, οι τοπικές κοινωνίες παρεμποδίζουν την κατασκευή ΧΥΤΑ, και τώρα μόλις πρόσφατα αρνούνται και τα «κέντρα φιλοξενίας» μεταναστών. Η ανικανότητα του Κράτους να διαχειριστεί ένα κοινωνικό πρόβλημα, που ως δια μαγείας γίνεται φυλετικό, αφύπνισε τον ρατσισμό που πάντα είχαμε ως λαός.

«Κρατήστε τα σκουπίδια και τους ανθρώπους-σκουπίδια μακριά από την αυλή μου». 

Οι κραυγές που ακύρωσαν τον ανθρωπισμό

Αντιγράφω από το Βήμα,

«Σε ναυάγιο οδηγήθηκε η κατασκευή του Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών (ΚΑΝ) στο Μαρκόπουλο μετά τη δυναμική αντίδραση πιστών και περιβαλλοντολόγων, που είχε ως αποτέλεσμα τη μαζική υπαναχώρηση των δημοτικών συμβούλων από την πρόσφατη ομόφωνη έγκριση τους (28/11/2011).

[…]

Παρόλο που ο στόχος του χθεσινού συμβουλίου ήταν να αναπτυχθεί τεκμηριωμένος και ουσιαστικός επιστημονικός διάλογος, προκειμένου να αποσαφηνιστεί η βασιμότητα, ή μη, των αντιρρήσεων, αυτό δεν κατέστη δυνατό λόγω της άρνησης της πλειοψηφίας των παρισταμένων να ακούσουν κάτι διαφορετικό από αυτό που ήθελαν. Τα γιουχαΐσματα και οι λεκτικές επιθέσεις εις βάρος επιστημόνων που θα υπεράσπιζαν το έργο οδήγησε τους τελευταίους να αποχωρήσουν στο πρώτο μισάωρο της συνεδρίασης.»

Αυτή η τελευταία παράγραφος είναι το ρεζουμέ της υπόθεσης και όχι το καθεαυτό αποτεφρωτήριο. Όχι μόνο επειδή θίγει σημαντικά ζητήματα δημοκρατίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιστημονικού λόγου, αλλά επειδή αντικατοπτρίζει τα τεκταινόμενα τοπικού επιπέδου στην ευρύτερη εθνική μας υπόσταση. Φαίνεται πως έχουμε παρεξηγήσει κάποια θέματα, και εφόσον δεν μπορούμε να βρούμε ένα κοινό πεδίο συνεννόησης σε τοπικό επίπεδο, αναρωτιέμαι πως θα μπορούσαμε να εργαστούμε συλλογικά σε εθνικό.

Το ελληνικό Σύνταγμα, παρά τα κουτσά και τα στραβά του, είχε την τύχη να προέλθει από ευρωπαϊκά Συντάγματα που είχαν ήδη εμπεδώσει τις αξίες του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού. Εξ’ ου και η αναφορά στην ανεξιθρησκία αλλά και η αναγνώριση του θεμελιώδους δικαιώματος κάθε πολίτη αυτής της χώρας να εκφράζει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις ελεύθερα, εφόσον δεν προσβάλλονται τα δικαιώματα τρίτων. 

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη το συνταγματικό πλαίσιο, σε συνδυασμό με την εμπεριστατωμένη άποψη ειδικών επιστημόνων, αλλά και την ήδη συμφωνηθείσα ομόφωνη έγκριση του ΔΣ, είναι τραγικό μία άκρως σωστή και δημοκρατική απόφαση να αποσύρεται μετά από γιουχαΐσματα και προπυλακισμούς ανθρώπων που προφανώς δεν αισθάνονται οι ίδιοι ως πολίτες μίας δημοκρατικής χώρας.

Ακούγονται διάφορες γλώσσες που αναφέρονται στους συγκεκριμένους ανθρώπους και την προέλευσή τους. Μιλάνε για οργανωμένες ομάδες από τοπικές ενορίες, υπό την καθοδήγηση ιερέων, κλπ. Δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Δεν έχει σημασία ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι και αν όντως υποκινούνται από τοπικούς ιεράρχες. Αυτά είναι θέματα που θα έπρεπε να απασχολούν την ίδια την Εκκλησία στο εσωτερικό της, και όχι τον δημόσιο διάλογο. Σημασία έχει ότι αυτοί οι άνθρωποι, όποιοι και αν ήταν εν τέλει, κατάφεραν το αδιανόητο. Να τρομοκρατήσουν την Δημοτική Αρχή. Με πλήρη απουσία σεβασμού στην εμπεριστατωμένη, επιστημονική και συνταγματικά κατοχυρωμένη γνώμη, δυνάμωσαν λίγο την ένταση της φωνής τους και ακύρωσαν τα δικαιώματα χιλιάδων συνανθρώπων τους καθώς και τις μελέτες επιστημόνων.

Η δημοκρατία είναι ένα δύσκολο σύστημα. Ισορροπεί ανάμεσα στον σεβασμό της πλειοψηφίας, αλλά και την προστασία των μειονοτήτων. Για το τελευταίο ειδικά μεριμνά το κράτος δικαίου με τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις. Εάν αυτό το αφαιρέσουμε, ή αν τελικά μετράει ο λόγος του όχλου ή της δυνατότερης κραυγής, τότε παύουμε να έχουμε δημοκρατία, και περνάμε απλά στην υπερίσχυση του δυνατότερου ή του πιο φωνακλά. Στην τελική, ακόμα και αν η δημοκρατία δεν είναι πλέον ζητούμενο σε αυτή τη χώρα, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι τέτοιου είδους καταστάσεις αμφισβητούν όχι μόνο την υπόστασή μας στον 21ο αιώνα χρονικά, αλλά και την υπαγωγή μας στην ευρωπαϊκή ήπειρο χωρικά.

Βολταίρος 101

Πριν 2-3 μέρες, το προφίλ του Χάρρυ Κλυνν στο facebook μπλοκαρίστηκε. Ο λόγος ήταν μία κακόγουστη φωτογραφία της Άνγκελα Μέρκελ που φορούσε ένα περιβραχιόνιο με μία σβάστικα και τα αστέρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μία κλασσική εθνικοπατριωτική, κομπλεξική, ανοησία δηλαδή, σαν τις δεκάδες που κυκλοφορούν καθημερινά στο ελληνικό διαδίκτυο.

Προσωπικά χάρηκα το μπλοκάρισμα του προφίλ, από την άποψη ότι προσωρινά έστω άλλο ένα σκουπίδι αφαιρέθηκε από το διαδίκτυο. Όμως! Αυτή την κρυφή χαρά την κρατάω για τον εαυτό μου· για τα δικά μου προσωπικά βίτσια, και τα δικά μου μυαλά. Ποτέ δεν θα επευφημούσα δημοσίως τη συγκεκριμένη πράξη και φυσικά κατακρίνω το μπλοκάρισμα ως στεγνή λογοκρισία και καταπάτηση του στοιχειώδους δικαιώματος στην ελευθερία του λόγου. Μάλιστα, εφόσον μπορώ, θα παλέψω για την επανενεργοποίησή του συγκεκριμένου προφίλ όσο και αν βρίσκω το περιεχόμενό του χυδαίο από άκρη σε άκρη. Όσο σιχαμερό και λαϊκιστή βρίσκω τον Χάρρυ Κλυνν τον τελευταίο καιρό, τόσο σιχαμερή και απαράδεκτη βρίσκω την φίμωση του λόγου από όπου και αν προέρχεται, προς όπου και αν στρέφεται.

Εάν ως λαός μπορούσαμε να διακρίνουμε την λεπτή διαφορά αυτών των δύο, δηλαδή μεταξύ των προσωπικών μας ιδεών και του δικαιώματος των άλλων να εκφράζουν την αντίθεση στις ιδέες μας, νομίζω ότι θα ζούσαμε σε μία όντως δημοκρατικότερη χώρα. Αλλοίμονο αν δεν είχαμε προσωπικά γούστα και ιδέες, τα οποία υπερασπιζόμαστε. Αλλοίμονο όμως κιόλας, αν επιβάλλαμε αυτά τα γούστα και τις ιδέες στους άλλους, κλείνοντάς τους το στόμα.

Εν τέλει, αλλοίμονο σε όσους πιστεύουν ότι άνθρωποι με διαφορετικές ιδέες, αισθητική και ρητορική, δεν μπορούν να συμβιώσουνε αρμονικά σε μία κοινωνία υπερασπίζοντας το στοιχειώδες δικαίωμα σεβασμού στις ιδέες, την αισθητική και την ρητορική των άλλων. Επειδή όμως, ως λαός έχουμε αυτή την διαολεμένη συνήθεια να μην διαχωρίζουμε τον προσωπικό από τον δημόσιο χώρο, ή καλύτερα τα δικά μας όρια από αυτά των άλλων, βγάζουμε μία τόσο έντονη ιδεολογική σχιζοφρένεια που όχι μόνον δεν έχει συλλογικό αντίκτυπο αλλά μας κάνει και ιδιώτες (με την αρχαιοελληνική έννοια). Να λοιπόν μία όμορφη φιλελεύθερη άσκηση για τις ερχόμενες γενιές της χώρας, δεδομένου ότι οι υπάρχουσες έχουν αποτύχει παταγωδώς στο συγκεκριμένο.

Ο λαός, ο ΛΑΟΣ και ο κ. Βορίδης

Μια κάποια αναστάτωση επικρατεί στο βασίλειο της «Νότιας Δανιμαρκίας». Η ακροδεξιά μπήκε στην κυβέρνηση, και οι μισοί κοιμούνται ενώ οι άλλοι μισοί ωρύονται. Δεν μπορείς να πεις ότι και τα δύο μέρη έχουν 100% άδικο, αλλά σίγουρα μπορείς να τους καταλογίσεις ένα ποσοστό αφέλειας.

Μπορεί το εθνικό άθλημα της «ταμπελοποίησης» να δίνει και να παίρνει στον δημόσιο διάλογο, αλλά όταν ερχόμαστε στο θέμα της ακροδεξιάς, δεν μπορούμε να πλαισιωνόμαστε μόνο από τα γνωστά σύμβολα και τους επίσημους πολιτικούς εκπροσώπους της. Η ακροδεξιά είναι κάτι παραπάνω από αυτό. Είναι η γενικότερη συμπεριφορά μέσα στην οποία εναγκαλιάζονται ο φασισμός και ο ρατσισμός. Υπό αυτή τη συνθήκη, η ακροδεξιά όχι μόνο προϋπήρχε στην ευρύτερη εξουσία, αλλά καθημερινά ασκείται όλο και περισσότερο διάχυτα μέσα στην κοινωνία.

Ιστορικά, οι οικονομικές κρίσεις έδιναν πρόσφορο έδαφος στην άνοδο της ακροδεξιάς, επειδή στη συνείδηση της ευρύτερης κοινωνίας οι θεσμοί της Δημοκρατίας δεν ήταν αρκετοί για να αντιμετωπίσουν την ύφεση. Και φυσικά όταν καταρρέει το κοινό σύστημα αξιών και εμπιστοσύνης, οι άνθρωποι απομονώνονται, γίνονται καχύποπτοι, ευκολόπιστοι, ψάχνουν απεγνωσμένα μεσσίες, φωνάζουν πιο δυνατά και βασίζονται περισσότερο στα ένστικτά τους παρά στον πολιτισμό τους. Εκεί η λαϊκή δεξιά βάζει τις βάσεις, και η ακροδεξιά αλωνίζει ελεύθερα.

Η ακροδεξιά ανθίζει στην Ελλάδα όσο το επίπεδο δημοσίου διαλόγου χαμηλώνει αισθητά. Ανθίζει με κάθε μούντζα προς το κοινοβούλιο και κάθε απόπειρα σωματικού ή λεκτικού τραμπουκισμού. Ανθίζει όταν η δήθεν αριστερή διανόηση βαυκαλίζεται με βιντεάκια του υπερσυντηρητικού και ευρωσκεπτικιστή Nigel Farage. Ανθίζει με αθώα δήθεν ρεπορτάζ που συνδέουν τη λέξη «αλλοδαπός» με κάθε πτυχή εγκληματικότητας στην ελληνική κρίση. Ανθίζει με πράξεις υπερπατριωτισμού, αδιαλλαξίας, ψωροπερηφάνιας, σοβαροφάνειας και ισοπέδωσης. Ανθίζει με το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ ρε». Χαρακτηριστικά που βρίσκουμε καθημερινά γύρω μας, αλλά αποδεχόμαστε ως κανόνα.

Ανθίζει όμως και με την σταδιακή αποχώρηση από δημοκρατικά κεκτημένα και αξίες για χάρη ενός υπέρτατου πατριωτικού σκοπού. Με λύπη διαπιστώνω μία προσπάθεια που γίνεται από διάφορους, δήθεν εκσυγχρονιστικούς και φιλελεύθερους χώρους, να υποτιμήσουν την είσοδο του ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση, επικαλούμενοι την ύψιστη ανάγκη τεχνοκρατικής διακυβέρνησης. Σύμφωνοι. Ένας τεχνοκράτης είναι πλέον πιο χρήσιμος από έναν πολιτικάντη της μεταπολίτευσης, αλλά όταν ο συγκεκριμένος τεχνοκράτης διέπεται από ρατσιστικές ή φασιστικές νοοτροπίες, υπάρχει πρόβλημα.  Δεν μπορεί κανείς να κατηγορήσει τον κ. Βορίδη ως φασίστα, διότι κανείς δεν έχει αρκετά στοιχεία για να αναγνωρίσει την μεταστροφή στη ζωή του, εκτός από τον ίδιο. Μπορεί όμως κάποιος να τον κατηγορήσει για το γεγονός ότι δεν δηλώνει επίσημα μετάνοια για τις πράξεις και την ιδεολογία του στο παρελθόν, και αυτό όσο ακίνδυνο αν ακούγεται για κάποιους, όσο θέμα πολιτικής τακτικής και αν είναι, δεν παύει κατά κάποιον τρόπο να συνεχίζει να εμπνέει και να βάζει ιδέες σε διάφορους.

Αλλοίμονο αν επιστρέφαμε στις εποχές δήλωσης πολιτικού φρονήματος, αλλά σε ορισμένα θέματα, υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα που έχουν κατακτηθεί και έχουν ανεβάσει ήδη τον πήχη της Δημοκρατίας σε ένα άλλο επίπεδο. Πώς μπορεί λοιπόν να συμμετέχει σε μία δημοκρατική διακυβέρνηση ένας ή περισσότεροι άνθρωποι που δεν αναγνωρίζουν αυτά τα δικαιώματα; Δεχτήκαμε ότι οικονομικά θα επιστρέψουμε μερικές δεκαετίες πίσω. Γιατί να κάνουμε το ίδιο και κοινωνικά; Επειδή στο όνομα της εθνικής ενότητας πρέπει να ακούμε από κυβερνητικά στελέχη, ότι πρώτη προτεραιότητα του Υπουργείου Παιδείας πρέπει να είναι η επιστροφή των Θρησκευτικών ως υποχρεωτικό μάθημα; Ότι το πρώτο πράγμα που θα κάνει η ΝΔ όταν γίνει κυβέρνηση θα είναι η κατάργηση του μεταναστευτικού νόμου (μία πανανθρώπινη κατάκτηση, και όχι μόνο ελληνική); Η μήπως τιμούν την Δημοκρατία η μπέσα του κ. Σαμαρά και οι ρακιές του κ. Ροντούλη που κατά ειρωνεία της τύχης του κατέληξε να συγκυβερνά με τα «γομάρια» που είχε επικαλεστεί μέσα στο Κοινοβούλιο;

Αυτά είναι τα ερωτήματα που θα έπρεπε να θέτουμε ως κοινωνία αυτό τον καιρό. Και αν τελικά αυτός ο γενικός και αόριστος λαός πρέπει να εκπροσωπεί την κοινωνία, τότε οι πλατείες θα έπρεπε να ασφυκτιούσαν από τον «λαό» που ζητά απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα και όχι από αυτόν που φωνάζει επειδή του πήγαν το εισόδημα από τα 1200 στα 800 ευρώ. Διαφορετικά ίσως θα πρέπει πλέον να αρχίσουμε να συνηθίζουμε και σε εξώφυλλα όπως το ακόλουθο, που δημοσιεύονται με τις ευλογίες της ακροδεξιάς, το κλείσιμο του ματιού της λαϊκής δεξιάς (ΝΔ) και την αδιαφορία του κόσμου.

Το Πολυτεχνείο δεν είναι επίκαιρο

Η θρησκεία και η «σύγχρονη» ελληνική Αριστερά έχουν έναν ιδιαίτερο τρόπο να επιβιώνουν. Προσκολλούνται σε μία ιδέα, ένα γεγονός, ένα πρόσωπο, υπαρκτό ή ανύπαρκτο – δεν έχει σημασία, και προσπαθούν να μορφοποιήσουν το παρόν με τέτοιον τρόπο ώστε να ταυτίζεται με το συγκεκριμένο παρελθόν. Δεν κάνουν το αντίθετο, δηλαδή να αναλύσουν το παρελθόν και να το εξελίξουν με τρόπο ώστε να ανταποκρίνεται στο παρόν. Και εκεί έγκειται το ντε φάκτο αδιέξοδο και των δύο να αναλύσουν ρεαλιστικά την πραγματικότητα, αλλά ταυτόχρονα και η ικανότητά τους να επιβιώνουν συσπειρώνοντας ανθρώπους που αρνούνται να αναλάβουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί στο παροντικό κοινωνικό περιβάλλον.

Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου ήταν μία ιδιαίτερα ηρωική πράξη την οποία καλώς κάνουμε και τιμούμε κάθε χρόνο. Επίσης καλώς κάνουμε και υπενθυμίζουμε τις θυσίες ανθρώπων που έγιναν στον βωμό της Δημοκρατίας και της ελευθερίας, και καλώς υπενθυμίζουμε κάποιες διαχρονικές αξίες που βελτιώνουν την ζωή μας και τα δικαιώματά μας. Επίσης, καλό είναι να αναφέρεται και το γεγονός ότι η αντίσταση των φοιτητών του Πολυτεχνείου ήταν δυστυχώς μία πενιχρή μειοψηφία ανάμεσα στην κατά τ’ άλλα σιωπηλή και συμβιβασμένη με την χούντα, πλειοψηφία, ενώ σε δεύτερο χρόνο να κάνουμε και κάποιες διαπιστώσεις για την εξέλιξη της εν λόγω γενιάς.

Και εκεί ακριβώς τελειώνουν οι φόροι τιμής. Αυτό είναι το σημείο που θα σταματούσε ένα πραγματικά προοδευτικό κίνημα ή ένας λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος, αν ήθελε να είναι κοινωνικά ευσυνείδητος, σωστός και υπεύθυνος. Οτιδήποτε πέρα από αυτό, ξεφεύγει από την ανάδειξη της ιστορικής σημασίας των γεγονότων του Πολυτεχνείου και εισέρχεται στη μικρότητα πολιτικών και ιδεολογικών σκοπιμοτήτων.

Πέρα από τις παρεκτροπές που βλέπουμε σχεδόν σε κάθε επέτειο μεταξύ πολιτικών χώρων και νεολαίων, τα δήθεν λαϊκά και νεοελληνικά αριστερά κινήματα βρίσκουν ευκαιρία να μεταφέρουν στη σύγχρονη εποχή τα αιτήματα του Πολυτεχνείου του ’73 με τρόπο ιδεολογικής και ηθικής αυθεντίας. Ενδεχομένως να συμφέρει πολιτικά την Αριστερά να ευαγγελίζεται την αναγκαιότητα για «ψωμί, παιδεία, ελευθερία» εν έτει 2011, αλλά το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον που έχει περάσει από χίλια δυο στάδια εξέλιξης την περίοδο 1973-2011 στην Ελλάδα φαίνεται πως είναι αδιάφορο για την «αριστερή» ανάλυση των κοινωνικών αναγκών. Το ίδιο αδιάφορη φαίνεται πως είναι και η σύγκριση στα σημεία δυσλειτουργίας της ελληνικής Δημοκρατίας, με το καθεστώς των Συνταγματαρχών.

Η ιδεολογία, ή καλύτερα η πολιτική και κοινωνική ιδεολογία, οφείλει να προσαρμόζεται στην πραγματικότητα του παρόντος όσο γρήγορα και αν αλλάζει αυτή. Όχι επειδή το λέει κάποιος νόμος ή κάποιος κανόνας κοινωνικής ηθικής, αλλά επειδή δεν γίνεται διαφορετικά. Η θρησκεία εκλείπει σταδιακά, όχι επειδή είναι συντηρητική, αλλά επειδή η επιστήμη ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανθρώπινες ανάγκες και αγωνίες. Ο εθνικισμός, παρά τα σκαμπανεβάσματά του, έχει ξεκινήσει μία δειλή καθοδική πορεία στις συνειδήσεις των πιο ανεπτυγμένων κοινωνιών, όχι επειδή βγήκε ο John Lennon και τραγούδησε το “Imagine”, αλλά επειδή το διαδίκτυο, οι μεταφορές και η παγκόσμια οικονομία ανέδειξαν την ματαιότητα των εθνικών συνόρων.

Εάν η αριστερή θεώρηση της κοινωνίας και της οικονομίας αναδειχτεί αναγκαία ξανά, και παρά την αποτυχία της στα πρώην Κράτη του «υπαρκτού» Σοσιαλισμού, αυτό θα γίνει επειδή οι συνθήκες αναγκαστικά θα στρέψουν την κοινωνία και την οικονομία προς τα εκεί. Όχι επειδή κάποιος ιδεολογικός «φωστήρας» θα μας επιβάλλει να ασπαστούμε το νόημα και τη σπουδαιότητα κάποιων αγώνων που έγιναν πριν 40 χρόνια ή έναν αιώνα. Άλλωστε, η πραγματικά προοδευτική και εκσυγχρονιστική σκέψη υποτίθεται ότι κάνει ακριβώς αυτό·  σπάει δόγματα και συντηρητικά κατεστημένα που προβάλλουν αγκυλώσεις στην ελευθερία του ανθρώπου, και εν γένει της ανθρώπινης σκέψης.

Σε διασταυρωμένα πυρά

Αντιγράφω από Wikipedia:

“Social cognitive theories suggest that people have inherent biases in the way they perceive the world and these biases can be used to manipulate them. For example, people tend to believe that people's misfortune (e.g., poverty) is a result of the person and downplay external factors (e.g., being born into poverty). This bias is referred to as the Fundamental Attribution Error. The self-fulfilling prophecy relates to people's tendencies to stick with their original theories even when evidence proves their theories are incorrect. This tendency is sometimes referred to as confirmation bias (see list of cognitive biases). Propaganda frequently plays upon people's existing biases to achieve its end. For example, the illusion of control, refers to people's seemingly innate desire to believe they can and should control their lives. Propagandists frequently argue their point by claiming that the other side is attempting to take away your control.”

Μετά την κυριακάτικη συγκέντρωση στο Σύνταγμα, κυκλοφόρησαν δύο φωτογραφίες που έκαναν αίσθηση.

Μία ψεύτικη (με εμφανή ίχνη φωτομοντάζ) από την Ελευθεροτυπία, με σχετικό άρθρο:

Και μία πραγματική:

Μπορούμε τώρα να βγάλουμε τα μαχαίρια και να αρχίσουμε το ξεκατίνιασμα ανάμεσα σε ατάκες του στυλ «Ναι, αλλά αν η ιστορία είναι πραγματική;», «Τελικά το κοριτσάκι έφαγε «ασπιδιά» από ΜΑΤατζή ή όχι;», «Τα ΜΑΤ φταίνε ή ο πατέρας της που την πήγε σε συγκρουσιακό περιβάλλον;», «Και αν το κοριτσάκι κλαίει μόνο από την ένταση που επικράτησε χωρίς να ασκήθηκε πάνω της σωματική βία;» κλπ κλπ. Τα στρατόπεδα είναι γνωστά. Οι μεν θα ισχυριστούν με πάθος ότι έτσι ακριβώς έγιναν τα πράγματα συμπλέοντας με το παθιασμένο κείμενο της «Ε» και οι δε ότι όλη η ιστορία είναι κατασκευασμένη. Το γνωστό άσπρο-μαύρο.

Εγώ πάλι δεν έχω ιδέα. Βλέπω απλά παντού μία παρακμή. Αν αυτή η παρακμή βρίσκεται μέσα στο αστυνομικό σώμα ή στον Τύπο, δεν έχει τελικά και τόση σημασία. Γνωστό το επίπεδο και των δύο «εξουσιών», γνωστή και δεδομένη η παρακμή τους. Τα πράγματα όμως αγριεύουν. Και μέσα στην επερχόμενη αγριάδα φαίνεται πως οι εξουσίες προχωρούν σε καταχρήσεις χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανέναν και τίποτα. Ούτε σε δημοκρατικά δικαιώματα, ούτε σε αντικειμενική πληροφόρηση. Αλίμονο στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια που τελικά βρέθηκε στα διασταυρωμένα πυρά τους.

Έλληνες όμηροι του ρατσισμού τους

Κατά την περίοδο διαμονής μου σε διάφορες χώρες του εξωτερικού, είχα παρατηρήσει την εξής λεπτομέρεια στα ρεπορτάζ εγκληματικότητας σε τηλεόραση και Τύπο: οι αναφορές στους δράστες εγκληματικών πράξεων περιορίζονταν σε χαρακτηριστικά όπως η ηλικία ή/και η ιδιότητα. Ποτέ δεν γινόταν αναφορά σε εθνικότητα, θρήσκευμα ή οικογενειακή κατάσταση. Υποθέτω, ο λόγος που το είχα παρατηρήσει ήταν γιατί έβλεπα πόσο διαφορετικά ακούγεται στο αυτί ενός τηλεθεατή η φράση «Ένας Αλβανός και ένας Πακιστανός ευθύνονται για τη δολοφονία του τάδε που… », από το «Two men in their mid-twenties are responsible for the murder of…». Ακόμα και σε χώρες με έντονα πολυπολιτισμικά στοιχεία, μεγάλα κύματα εισόδου μεταναστών ή ακόμα και γκετοποιημένες περιοχές, οι αναφορές σε εγκληματικές πράξεις δεν έκαναν ποτέ διακρίσεις βάσει φυλετικών ή εθνικών χαρακτηριστικών.

Δεν ξέρω αν σε αυτές τις χώρες η δημοσιογραφία είναι πιο υπεύθυνη ή αν τελικά υπάρχουν εθνικές νομοθεσίες που με σεβασμό τα ανθρώπινα δικαιώματα απαγορεύουν ρητά την αναφορά σε χαρακτηριστικά που μπορούν να αποτελέσουν πεδίο φυλετικών η κοινωνικών διακρίσεων. Το σίγουρο όμως είναι πως, δεδομένου ότι ο φόβος γεννά τη βία και τον ρατσισμό, οι συγκεκριμένες κοινωνίες το γνωρίζουν πολύ καλά αυτό και είναι προσεκτικές στον τρόπο που διαχειρίζονται καταστάσεις που αναπόφευκτα εγείρουν τον ανθρώπινο συναισθηματισμό, όπως οι εγκληματικές πράξεις.

Διότι σε μία εγκληματική πράξη ή ένα ευρύτερο πεδίο εγκληματικότητας, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που παίζουν τον ρόλο τους. Ξεκινώντας από την οικονομική και κοινωνική κατάσταση του θύτη, και εμβαθύνοντας σε πιο σύνθετους παράγοντες όπως η παιδεία, οι συνθήκες διαβίωσης, η ευνομία και η ισονομία σε ευκαιρίες εξέλιξης, στο τέλος η εθνικότητα ή το χρώμα του δέρματος δεν φαίνεται να παίζουν και τόσο σπουδαίο ρόλο.

Το σημερινό «Κ» φαίνεται πως έχει διαφορετική άποψη και, σε μία προσπάθεια να συναγωνιστεί τα πάλαι πότε ένδοξα μινόρε βιολιά του Alter, τον λαϊκισμό ακροδεξιών οργανώσεων και γενικότερα να μπει στο βίαιο κλίμα των ημερών, κυκλοφόρησε με αυτό το εξώφυλλο:

…με ένα editorial και κύριο άρθρο, τις απόψεις ανθρώπων που έχουν ήδη αποφασίσει ότι μετανάστης (λαθραίος ή μη) σημαίνει έγκλημα αφού η αύξηση εγκληματικότητας στο κέντρο συνέπεσε χρονικά με τη διαρκώς αυξανόμενη εισροή λαθρομεταναστών στη χώρα μας. Κοινώς, το μπουζούκι είναι όργανο, ο αστυνόμος είναι όργανο, άρα ο αστυνόμος είναι μπουζούκι.

Υπάρχει ένας απαράβατος κανόνας που ισχύει στη διαιώνιση του φόβου προς το διαφορετικό, άρα την άνοδο του ρατσισμού και τελικά την απαξίωση των μειονοτήτων από την υπόλοιπη κοινωνία (που συνήθως οδηγούν και σε πράξεις βίας): όσο συνεχίζεις να αναδεικνύεις τη διαφορετικότητα χαρακτηριστικών, όπως η εθνικότητα, η φυλή, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, το θρήσκευμα και να τα ταυτίζεις με πράξεις που έχουν καθαρά κοινωνικά αίτια, τόσο διαιωνίζεις έναν ανούσιο ρατσισμό απέναντι σε αυτά τα χαρακτηριστικά από ολόκληρη την κοινωνία. Όταν, για παράδειγμα, μιλάς για Αφγανούς και όχι για εγκληματίες, για Μουσουλμάνους ή σκουρόχρωμους και όχι απλά για ανθρώπους, η προσοχή εστιάζει στην εθνικότητα, το θρήσκευμα ή το χρώμα του δέρματος, και όχι στο καθεαυτό έγκλημα. Και καταλήγουμε τελικά, αντί να συζητάμε για αντι-εγκληματικά μέτρα, να μιλάμε για αντι-μεταναστευτικά.

Το μεταναστευτικό θέμα δεν είναι φυλετικό ή εθνικό, αλλά κοινωνικό. Αν μία κοινωνία ή οικονομία δεν αντέχουν περισσότερους εξαθλιωμένους ανθρώπους, τότε εστιάζουμε είτε στο πως θα εντάξουμε αυτούς τους ανθρώπους στην οικονομία μας ώστε να την επεκτείνουν και τελικά να γίνουν ανεκτοί, είτε στο πως θα τους επαναπατρίσουμε. Αναλύουμε και εξάγουμε συμπεράσματα για το πώς διαφορετικές κουλτούρες και νοοτροπίες, μπορούν να ενσωματωθούν στην επικρατούσα αποφεύγοντας μεγάλες κοινωνικές εντάσεις, χωρίς να εκμεταλλευόμαστε τις νοοτροπίες της πλειοψηφίας εις βάρος των μειονοτήτων. Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα παραμένει κοινωνικό, και όχι εθνικό ή φυλετικό.

Όλα αυτά βέβαια ισχύουν εφόσον θέλουμε να λέμε ότι ζούμε σε ένα δημοκρατικό Κράτος που σέβεται το Σύνταγμά του, στο οποίο γίνεται ρητή αναφορά για την απαγόρευση συγκεκριμένων διακρίσεων. Εάν τελικά τα ΜΜΕ ή η γενικότερη λαϊκή νοοτροπία προστάζουν να λειτουργούμε με όρους ανούσιων διακρίσεων που επιφορτίζουν συναισθηματικά το φυλετικό και εθνικό μίσος, τότε και το Κράτος οφείλει να προστατεύσει τα δικαιώματα των μειονοτήτων και όχι να αναλώνεται σε επικοινωνιακά παιχνίδια για να κερδίσει την λαϊκή αρέσκεια. Και αν τα ΜΜΕ που θεωρούνται σοβαρά και υπεύθυνα, όπως το περιοδικό «Κ» για παράδειγμα, υποπίπτουν στη νοοτροπία των ανούσιων διακρίσεων, τότε μπορούμε να έχουμε μία πολύ καθαρή εικόνα για τη γενικότερη νοοτροπία που κουβαλάμε ως κοινωνία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η εικόνα είναι απογοητευτική.

Δώσε θάρρος στο φιδάκι...

Όσοι έχουν τύχει να βρεθούν σε συγκέντρωση της Χρυσής Αυγής ή λοιπών φασιστοειδών, το ξέρουν το σκηνικό. Τα ΜΑΤ βρίσκονται εκεί όχι για να αποτρέψουν ενδεχόμενες φασιστικές ή ρατσιστικές πράξεις, αλλά για να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξει καμία σύγκρουση με ομάδες του αντιεξουσιαστικού χώρου. Παρόλο που είναι κοινό, δεν είναι πλέον καθόλου μυστικό ότι στον Αγ. Παντελεήμονα και άλλες περιοχές όπου οι «αγανακτισμένοι κάτοικοι» προπηλακίζουν και ασκούν συνεχόμενη ψυχική και σωματική βία σε αλλοδαπούς, η αστυνομία επεμβαίνει μόνο με τη μορφή προφορικών υποδείξεων. Οι κλούβες και το αδιάλλακτο πρόσωπο της αστυνομίας φαίνεται πως εξαντλείται μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο πέρα, στην ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων.

Το βράδυ της 11ης Νοεμβρίου 2010, οι συγκεκριμένες περιοχές των Πατησίων, πέρα από την άτυπη αστυνομική ασυλία, είχαν και άλλο λόγο να πανηγυρίζουν. Ο ακροδεξιός κ. Μιχαλολιάκος, στηριζόμενος από τη Χρυσή Αυγή, εκλέγεται για το νεοσύστατο δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Αθηναίων. Εκμεταλλευόμενος την αδιαφορία του Κράτους για τις καταστάσεις που κλιμακώνονταν στην ευρύτερη περιοχή και έχοντας φορτώσει τα λαϊκά στρώματα με μίσος και απέχθεια για τους μετανάστες, ο κ. Μιχαλολιάκος συσπειρώνει υπό το «φιλολαϊκό» και αγανακτισμένο πρόγραμμά του ένα μερίδιο πολιτών που θεώρησαν πως βρήκαν εύκολη διέξοδο στα προβλήματά τους.

Κι όμως, την ώρα που τα κομφετί γέμιζαν την ατμόσφαιρα γύρω από το πολιτικό γραφείο του κ. Μιχαλολιάκου και οι ξυρισμένες αμοιβάδες χαιρετούσαν ναζιστικά από κάτω, οι υπόλοιποι Αθηναίοι είχαν επιδοθεί σε μία ιδεολογική διαμάχη με επίκεντρο την αποχή. Με ποσοστό συμμετοχής στον πρώτο γύρο των εκλογών περίπου 43%, οι 10.222 ψήφοι του κ. Μιχαλολιάκου, κατάφεραν να του εξασφαλίσουν έδρα στον Δήμο Αθηναίων, ενώ το 57% των απεχόντων πουλούσε ιδεολογία προσπαθώντας να εξηγήσει την «ώριμη» πολιτική του στάση.

Οι μήνες πέρασαν, η Χρυσή Αυγή έχει πλέον επίσημη θέση και εκπροσώπηση στον Δήμο Αθηναίων, και η θέση αυτή φαίνεται πως εμπνέει το κάθε είδους φασιστοειδές να δρα κατά το δοκούν υπό το αδιάφορο βλέμμα της αστυνομίας. Βάλε μέσα στη συνταγή τη συνεχιζόμενη αδιαφορία της Πολιτείας και την φαρσοκωμωδία με τους 300 της «Υπατίας», και έχεις έτοιμο το τέλειο εκρηκτικό μείγμα που περιμένει απλά την αφορμή.

Η αφορμή δόθηκε με την πρόσφατη φονική ληστεία στο κέντρο της Αθήνας. Χθες το βράδυ, οι «αγανακτισμένοι πολίτες» που πήγαν στο σημείο όπου δολοφονήθηκε εν ψυχρώ ο άτυχος άνθρωπος, συσπειρώθηκαν με ακροδεξιά στοιχεία και με πρόσχημα την αγανάκτησή τους, κυνηγούσαν και ξυλοκοπούσαν όποιον περαστικό αλλοδαπό πετύχαιναν. Έσπασαν μαγαζιά, τζαμαρίες εισόδων πολυκατοικίας, και παραβίασαν σπίτια υπό το αμήχανο βλέμμα της αστυνομίας, η μοναδική ανησυχία της οποίας ήταν μην τυχόν και οι βιαιοπραγίες των φασιστών εξαπλωθούν σε παραπλήσιες καταλήψεις αντιεξουσιαστών. Αυτή ήταν δηλαδή η βασική μέριμνα της Πολιτείας. Τα δικαιώματα των μεταναστών που ούτως ή άλλως έχουν τσαλαπατηθεί με κάθε τρόπο πέρασαν σε δεύτερη μοίρα.

Λυπάμαι που θα σας ξενερώσω ανοιξιάτικα, αλλά ο έρωτας ΕΛ.ΑΣ. και Χρυσής Αυγής πρέπει να λάβει άμεσα τέλος. Είναι κατανοητή η επιθυμία της Πολιτείας να μην «ερεθίζει» τα ευερέθιστα ακραία στοιχεία της κοινωνίας, αλλά σε περιπτώσεις όπως η χθεσινή που είναι ξεκάθαρο το πόσο έχει χαθεί ο έλεγχος οφείλει να πάρει σαφή θέση. Και επί τη ευκαιρία να απομακρύνει τα ίδια στοιχεία μέσα από τα σώματα ασφαλείας που υποτίθεται ότι υπερασπίζονται το δημοκρατικό πολίτευμα. Το αυγό του φιδιού εκκολάπτεται μεν από κότες, αλλά όταν το φίδι έχει σκάσει ήδη κεφάλι, απαιτούνται πιο έμπρακτες δράσεις.

Σφετεριστές της ανθρώπινης αξιοπρέπειας

Σε παλαιότερη ανάρτηση είχα αναφερθεί στις ομοιότητες που παρουσιάζει η θρησκεία με την Αριστερά. Πως δηλαδή, δύο δόγματα με καλοπροαίρετες βιτρίνες, κρύβουν τόσες εμμονές, τόσο συντηρητισμό και τόση ανελαστικότητα που, πολλές φορές, ακόμα και οι πιο Δεξιοί τεχνοκράτες θα ζήλευαν. Αν μάλιστα μιλήσουμε για την ελληνική Αριστερά, που στην ουσία είναι η έκφραση αριστερών ιδεολογιών μέσα από τα φίλτρα μίας άκρας συντηρητικής κοινωνίας, έχουμε ένα εκρηκτικό μείγμα ανοησίας και οπισθοδρομικότητας που ούτε οι Μπολσεβίκοι δεν θα μπορούσαν να διανοηθούν.

Όπως η θρησκεία θέλει να έχει το μονοπώλιο στην ηθική, με την ίδια εμμονή και η Αριστερά θέλει να έχει το μονοπώλιο στην κοινωνική δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επί του πρακτέου, φαίνεται ότι οι σχέσεις των δύο μονοπωλίων με την πραγματικότητα είναι παρόμοιες.

Χθες, οι 300 μετανάστες απεργοί πείνας, πέτυχαν μία σπουδαία νίκη, η οποία βάζει τα θεμέλια για την θέσπιση μίας πιο ολοκληρωμένης, σοβαρής και ορθολογικής μεταναστευτικής εθνικής πολιτικής. Η νίκη αυτή δεν άλλαξε το σύμπαν, ούτε έστρωσε με ροδοπέταλα τον δρόμο για την απόλυτη απαλοιφή των κοινωνικών αδικιών εις βάρος των μεταναστών, αλλά σίγουρα σημείωσε έναν σημαντικό σταθμό για μία δικαιότερη αντιμετώπιση αυτών. Στην ουσία αυτό που συνέβη χθες, ήταν μία μικρή νίκη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα στην σκοταδιστική αντίληψη της Πολιτείας και της ελληνικής κοινωνίας για το μεταναστευτικό γενικότερα.

Φαίνεται όμως πως όπως οι παπάδες μυρίζονται ανθρώπινο πόνο και σπεύδουν για τρισάγια, εξομολογήσεις, ευλογίες και πατερημά, έτσι και διάφοροι «σύντροφοι» μόλις μυριστούν κάποια κοινωνική δικαίωση, σπεύδουν να σηκώσουν τα κόκκινα λάβαρα και να τη σφετεριστούν. Έτσι χθες, εκτός από τους χιλιάδες μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα μας, γιόρτασαν και κάποιοι καιροσκόποι που με περίτεχνο τρόπο κατάφεραν να ανάγουν τη δικαίωση των μεταναστών, σε εναρκτήριο σάλπισμα για την πάλη της εργατικής τάξης και του αντί-μνημονιακού αγώνα. Ένα θέμα ζωής ή θανάτου και ανθρώπινης αξιοπρέπειας, μεταμορφώθηκε ξαφνικά σε ταξικό ζήτημα. Επειδή φαίνεται ότι για κάποιο λόγο όλοι οι μετανάστες ανήκουν αυτόματα στην εργατική τάξη και το δικαίωμά τους για εργασία και μία αξιοπρεπή ζωή θα πρέπει οπωσδήποτε να ανάγεται στην αριστερή θεώρηση της πραγματικότητας. Λες και μαζί με τους απεργούς πείνας, διακινδύνευσαν την υγεία τους και όλοι αυτοί που κατεβαίνουν στους δρόμους, ρίχνουν μια-δυο μούντζες στη Βουλή, πετάνε και κανένα αντι-μνημονιακό τσιτάτο και μετά πάνε σπίτι τους να δούνε Λαζόπουλο.

Σύντροφοι το παιχνίδι χάνεται όταν μία εμμονή γίνεται αυτοσκοπός, και το ανθρώπινο στοιχείο μένει στο περιθώριο. Όταν ψάχνεις μόνο για ήρωες και παθιασμένες ρητορικές αντί για λύσεις, τότε είσαι καταδικασμένος να ζεις εκτός πραγματικότητας. Και δεν είναι τιμητικό για μία κοινωνία, όταν αυτοί που υποτίθεται ότι μάχονται για την πρόοδο, την ισονομία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, να συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τις ίδιες τακτικές που έχουν αποτύχει πολλάκις στο παρελθόν και που αποκόπτουν την υπόλοιπη κοινωνία από αυτά τα οράματα.

Intermission #41 (aCITYa edition)

«Είμαστε εγωιστές. Τα περιμένουμε όλα από το Κράτος, λες και το Κράτος δεν είμαστε εμείς.»

An ongoing acitya project

Ελλείψει άρτου, στραφήκαμε στα θεάματα

Βρείτε τις διαφορές

Όσοι κοιτάτε έκπληκτοι και ετοιμάζεστε να γράψετε ένα κατεβατό με τίτλο «συγκρίνεις τη βούρτσα με την π**τσα», κρατήστε το για τον εαυτό σας. Είναι καιρός να σταματήσουμε να παθιαζόμαστε με τα αυτονόητα και να προχωρήσουμε στην ουσία.

Η κοινωνία που καταδικάζει εξ’ ορισμού τη βία, δεν κάνει διακρίσεις στο θύμα, όπως δεν κάνει και στον θύτη. Ο τελευταίος είναι ένοχος εξ’ ορισμού. Τέλος.

Οι ιστορικές κοινωνικές μάχες, αυτές που έχει κάνει σημαία η σύγχρονη Αριστερά αλλά και τα «πρωτοπαλίκαρα» που κοιτάζουν το ματωμένο πρόσωπο του κ. Χατζηδάκη με ένα χαιρέκακο μιδίασμα στο πρόσωπο, δόθηκαν ακριβώς ώστε κανένας άνθρωπος να μην έχει το δικαίωμα να ασκεί σωματική βία σε έναν άλλο με ή χωρίς αιτία. Και φυσικά κανείς δεν είπε ότι αυτές οι μάχες ολοκληρώθηκαν. Συνεχίζουν και θα συνεχίζουν για πολύ καιρό ακόμα, μέχρι να γίνει κατανοητή η οικουμενικότητα αυτού του δικαιώματος για τα θύματα σωματικής βίας, από ολόκληρη την κοινωνία.

Οποιαδήποτε υπόνοια για την προσφυγή στη βία ή νομιμοποίηση της βίας υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, επιστρέφουν ολόκληρη την κοινωνία πολλούς αιώνες πίσω ακυρώνοντας τις εν λόγω ιστορικές κοινωνικές μάχες. Τόσο απλά. Δεν υπάρχει καμία παρερμηνεία σε αυτή την πρόταση. Οποιαδήποτε παρερμηνεία μπορεί να εκληφθεί μόνο ως εκ του πονηρού.

Διότι ο τύπος που χτύπησε τον οποιονδήποτε Χατζηδάκη, επί της ουσίας νομιμοποιεί τον Χατζηδάκη να του σπάσει τη μούρη όταν τον ξαναβρεί μπροστά του. Και ο φαύλος κύκλος που δημιουργεί αυτή η αντίληψη, νομίζω πως είναι κατανοητός ακόμα και από ένα παιδί Δημοτικού. Το στοίχημα είναι κάποια στιγμή να αποφοιτήσουμε από το Δημοτικό, και να κατανοήσουμε ότι οι εξαγριωμένοι «κάτοικοι» του Αγ. Παντελεήμονα που κάθε λίγο και λιγάκι σαπίζουν στον ξύλο κάποιον περαστικό μετανάστη, δεν διαφέρουν σε τίποτα από τον εξαγριωμένο «λαό» που με την πρώτη ευκαιρία σαπίζει στον ξύλο κάποιον περαστικό βουλευτή.

Μη μου τα Προπύλαια τάραττε

Η σωστή λειτουργία ενός φιλελεύθερου δημοκρατικού Κράτους δεν κρίνεται μόνο από τα δικαιώματα και την ευημερία των πολιτών του, αλλά και από τον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι μη-πολίτες του μέσα σε αυτό. Παρομοίως, τα χαρακτηριστικά ενός λαού που καμαρώνει για την φιλοξενία και την αλληλεγγύη του, κρίνονται στην πράξη και όχι μόνο στους κομπασμούς του.

Εδώ και δύο μήνες σχεδόν, στο κέντρο της Αθήνας συντελείται ένα γεγονός που δεν τιμάει ούτε το Κράτος, ούτε τον λαό αυτής της χώρας. Συγκεκριμένα, στα Προπύλαια βρίσκονται από την 1η Σεπτεμβρίου, 50 διαμαρτυρόμενοι Δημοκράτες Ιρανοί πολίτες οι οποίοι λαμβάνουν σταδιακά απορρίψεις για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου. Με συνεχείς επιστολές προς το Υπουργείο Εσωτερικών, αλλά και προσπάθειες ενημέρωσης του κόσμου, οι Ιρανοί πρόσφυγες προσπαθούν να αναδείξουν τους σοβαρούς λόγους που συντρέχουν για τη χορήγηση πολιτικού ασύλου. Οι λιθοβολισμοί, τα βασανιστήρια και οι θανατικές ποινές δεν σπανίζουν στο Ιράν, πόσο μάλλον για πολιτικούς αντιφρονούντες, άρα είναι δεδομένο ότι σε περίπτωση απέλασής τους στο Ιράν, θα έρθουν αντιμέτωποι με όλα τα προαναφερθέντα.

Στις 16 Οκτωβρίου, και μετά από ανεπιτυχείς εκκλήσεις προς το Υπουργείο Εσωτερικών, 25 Ιρανοί προχώρησαν σε απεργία πείνας, ενώ 7 από αυτούς έραψαν κυριολεκτικά τα στόματά τους. Από τότε η αδιαφορία του Κράτους παραμένει διαρκής, ενώ σημειώθηκαν και δύο επεισόδια που αποδεικνύουν τη συγκεκριμένη αδιαφορία. Συγκεκριμένα, υπήρξε περιστατικό όπου άνδρας της Δημοτικής Αστυνομίας χαστούκισε και απείλησε απεργό πείνας, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα εξεράγη εκρηκτικός μηχανισμός που εκτοξεύτηκε προς τις σκηνές των προσφύγων, παρά το γεγονός ότι στην περιοχή υπάρχουν σημαντικές αστυνομικές περιπολίες.

Την Παρασκευή 29 Οκτωβρίου, δύο από τους απεργούς πείνας διακομίστηκαν στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» λόγω της κατάστασής τους, ενώ οι μέχρι τώρα απαντήσεις του κ. Παπουτσή επί του θέματος θεωρούνται ασαφείς.

Ο Ντοστογιέφκσι είχε γράψει: «Μία κοινωνία πρέπει να κρίνεται, όχι βάσει του πως φέρεται στους εξέχοντες πολίτες της, αλλά βάσει του πως φέρεται στους κακοποιούς της». Για να προεκτείνουμε αυτό το σκεπτικό και στη σημερινή εποχή, μία κοινωνία πρέπει να κρίνεται γενικά βάσει του πως φέρεται στις μειονότητές της. Γιατί στην τελική, εκεί είναι η ουσία του κατά πόσο βαθιά έχει ριζώσει μέσα στη συνείδηση της κοινωνίας η έννοια της ισονομίας, της αλληλεγγύης, και των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Στους τύπους, τα νομικά τερτίπια και το φαίνεσθαι, μία δημοκρατική χώρα μπορεί να είναι άψογη στην αλληλεγγύη που δείχνει στις μειονότητές της. Όταν όμως στην πράξη, η αλληλεγγύη αυτή εκφράζεται μόνο από ελάχιστες, μεμονωμένες, αυτόβουλες οργανώσεις και όχι από το επίσημο Κράτος, ή την λαϊκή βούληση, τότε υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος μπροστά.

Προς το παρόν η πραγματική ελληνική κοινωνία έχει ανάγκη να χαζεύει την προεκλογική αρένα και το ντέρμπι Παναθηναϊκού – Ολυμπιακού. Ας αφήσουμε τους Ιρανούς στη δυστυχία τους…

Στο βασίλειο των τυφλών...

Παρατηρώντας όλη αυτή την αναμπουμπούλα που έχει προκύψει με την απαγόρευση του καπνίσματος στα μαγαζιά και στους κλειστούς δημόσιους χώρους, προσπαθώ να θυμηθώ κάτι παρόμοιο στα χρονικά της ζωής μου εν Ελλάδι και δεν βρίσκω κάτι. Αναφέρομαι στο γεγονός ότι ποτέ ΤΟΣΟΙ πολλοί άνθρωποι, δεν κατάφεραν μέσα σε ΤΟΣΟ λίγο χρόνο, να μας φλομώσουν με ΤΟΣΕΣ πολλές μαλακίες. Και φυσικά η αναφορά πάει σε ιδιοκτήτες καφέ-μπαρ και μία μερίδα «θιγμένων» καπνιστών.

Για να εξηγούμαι: Δεν εξετάζω την ουσία του αντικαπνιστικού νόμου. Δηλαδή, αν και το έχω κάνει ήδη, δεν μπαίνω στη διαδικασία να εξετάσω αν ο νόμος είναι δίκαιος, δημοκρατικός, φασιστικός, λογικός, ζημιογόνος, κλπ ή όχι. Ούτε μπαίνω στη διαδικασία να εξετάσω τι συμβαίνει στο εξωτερικό. Αυτά συζητήθηκαν εκτενώς πριν την εφαρμογή του νόμου, από όλες τις πλευρές και φαντάζομαι ότι λίγο πολύ, τα ξέρουμε όλοι. Ο καθένας έχει το μυαλό του να σκεφτεί, να αποφασίσει, να καταλήξει και φυσικά κάθε δικαίωμα να συνεχίσει να έχει την άποψή του. Όλα καλά μέχρι εδώ.

Αυτό που εξετάζω είναι η γενικότερη κοινωνική συμπεριφορά απέναντι σε ένα ζήτημα (που τυχαίνει να είναι ο αντικαπνιστικός νόμος), και που αποδεικνύει περίτρανα όχι μόνο τον λόγο που δεν είμαστε σοβαρή και αναπτυγμένη χώρα, αλλά και τον λόγο που ίσως τελικά δεν θα γίνουμε ποτέ. Γιατί, αν μη τι άλλο, αυτό που χαρακτηρίζει μία αναπτυγμένη χώρα είναι – το λέει και το όνομα – η ανάπτυξη. Έχεις δηλαδή μία κατάσταση που έχει «σκουριάσει» ή έχει ξεπεραστεί ή έχει ελαττώματα, και τελικά βρίσκεις τον τρόπο να δημιουργήσεις μία καλύτερη κατάσταση προς αντικατάσταση της παλιάς, με καλύτερες προδιαγραφές. Αυτό παρεμπιπτόντως, στην ανθρώπινη συνείδηση, ονομάζεται «ωριμότητα». Οι κοινωνίες που έχουν την ωριμότητα και την εξυπνάδα να υπερβαίνουν τις «σκουριασμένες» καταστάσεις, αναγκαστικά θα δημιουργήσουν ανάπτυξη και πολιτισμό.

Στην Ελλάδα τί συμβαίνει; Έχουμε πήξει στις σκουριασμένες καταστάσεις, οι οποίες παραμένουν σκουριασμένες, επειδή ακόμα προσπαθούμε να κατανοήσουμε ποιο είναι το στοιχειώδες υπόβαθρο της ανάπτυξης. Και σα να μην έφτανε η ασυνεννοησία μας, έχουμε και αυτή την ευρύτερη συμπεριφορά κακομαθημένου που κουβαλάμε από το σπίτι μας στην υπόλοιπη κοινωνία. Λες και η υπόλοιπη κοινωνία, μας χρωστάει τα χατίρια που έκανε ο μπαμπάς και η μαμά για την εγωκεντρική αρχοντιά μας. Λες και ολόκληρη η κοινωνία και το Κράτος οφείλουν να σκύψουν πάνω από τα δικά μας προβλήματα και να τα λύσουν αυτοί, αντί για εμάς. Εμείς μην τυχόν και κουνήσουμε κανένα δαχτυλάκι. Δεν κάνει. Θα κόψει ο αφρός της φραπεδιάς!

Τί συνέβη ακριβώς με τον αντικαπνιστικό νόμο; Το Υπουργείο Υγείας αποφάσισε (με καθυστέρηση κάποιων ετών), να θέσει έναν κανονισμό στους χώρους που συναθροίζονται άνθρωποι, μετά από κάποιες εισηγήσεις, σκεπτικά, επιστημονικές μελέτες, κλπ κλπ. Επαναλαμβάνω, δεν με αφορά τόσο το σκεπτικό ή το περιεχόμενο όσο η καθεαυτό εφαρμογή του.

Ο κανονισμός γίνεται Νόμος του Κράτους. Θεωρητικά, αυτό σημαίνει ότι ως κοινωνία συμφωνήσαμε, παρά τις όποιες διαφωνίες, να συμβιβαστούμε προς μία κοινή αναπτυξιακή κατεύθυνση. Και πάνω που λες «άιντε, ξεσκούριασε μία απειροελάχιστη κατάσταση», το νηπιαγωγείο ξεσηκώθηκε! Οι θεριακλήδες άρχισαν τους τσαμπουκάδες του στυλ «δεν πα να χτυπιέσαι, εγώ θα καπνίζω στα μούτρα σου κι ας φάω δέκα πρόστιμα». Οι και καλά ορθολογιστές/ διανοούμενοι καπνιστές συνέχισαν τα κατεβατά προσπαθώντας με πάθος να αποδείξουν τα ίδια ανούσια σημεία, τροφοδοτώντας διάφορες οργανώσεις που άρχισαν να μοιράζουν φυλλάδια με «τσιτάτα» κείμενα για τα «δικαιώματα του καπνιστή» στους σταθμούς του μετρό (που παρεμπιπτόντως σέβονται παρά την «φασιστική» απαγόρευση καπνίσματος στους χώρους του). Και οι ιδιοκτήτες καφέ-μπαρ τί σκαρφίστηκαν; Να φορτώσουν την πτώση του τζίρου τους στην απαγόρευση του καπνίσματος! Επίσης έχουν σκαρφιστεί τα τραπέζια που είναι κοντά στα παράθυρα να έχουν τασάκι, όπως επίσης και αυτά που βρίσκονται κάτω από κλειστές τέντες. Γιατί είναι πονηροί. Σου λέει, αν έρθει ο μπάτσος, θα του πω ότι είναι «ανοιχτός» ο χώρος ή θα τον αρχίσω στα «έλα μωρέ πώς κάνεις έτσι; Αφού αερίζεται» και θα τη βγάλω καθαρή. Χώρια βέβαια το γεγονός ότι όντως οι απανταχού Δημοτικές Αστυνομίες κάνουν τα στραβά μάτια για ψηφοθηρικούς λόγους. Μην τυχόν και ασκήσει κανείς την αυτοκριτική του! Όχι βέβαια! Θα συνεχίσει να κοροϊδεύει την υπόλοιπη κοινωνία και το Κράτος για την πάρτη του, επειδή είπαμε… όλοι του χρωστάνε τα πάντα.

Και ενώ κάποιες οργανώσεις και κάποιοι καπνιστές αφηνιάζουν που δεν μπορούν με καμία Παναγία να «κουνήσουν το μικρό τους δαχτυλάκι», οι ιδιοκτήτες καφέ-μπαρ επισήμως συνεχίζουν το παραμύθι με τον τζίρο. Όχι μόνον επειδή έχουν μάθει ότι με την κλάψα κερδίζουν στο τέλος, αλλά επειδή είναι αρκετά κουτοπόνηροι Ελληναράδες ώστε να διανοηθούν ότι η υπόλοιπη κοινωνία και το Υπουργείο Υγείας θα χάψει την παπάτζα τους.

Στο βασίλειο των τυφλών ο μονόφθαλμος είναι βασιλιάς. Έτσι και οι ιδιοκτήτες καφέ-μπαρ, γνωρίζουν πως στο τέλος υπάρχει μία μεγάλη πιθανότητα να ανοίξουν και πάλι τα παραθυράκια στο νόμο. Όχι επειδή έχουν δίκιο, αλλά επειδή η υπόλοιπη κοινωνία και το Κράτος είναι όντως τυφλοί. Η οχλοκρατία θα τους ενδυναμώσει, οι Δήμοι θα φοβούνται τα ψηφαλάκια τους και γενικώς η ανούσια αναμπουμπούλα για ένα απλό ζήτημα θα εξελιχθεί όπως προβλέπεται σε τέτοιες περιπτώσεις˙ θα μας πάρουν τα αυτιά χωρίς λόγο και αιτία, μέχρι που, προκειμένου να σκάσουν, κάποιος Υπουργός θα υποχωρήσει και θα ανοίξει τα «παραθυράκια».

Κάπως έτσι ανεχόμαστε να παραβιάζονται οι λεωφορειολωρίδες, οι ποδηλατόδρομοι και οι ράμπες για τα ΑΜΕΑ. Κάπως έτσι τα διπλοπαρκαρίσματα δημιουργούν μποτιλιαρίσματα, τα αυθαίρετα ξεπετάγονται μέσα στα δάση, η φοροδιαφυγή μεσουρανεί, τα φακελάκια στα νοσοκομεία πηγαινοέρχονται, οι πολιτικοί και οι παπάδες κάνουν μπίζνες, οι φασίστες ξυλοκοπούν όποιον γουστάρουν, οι πολίτες ψηφίζουν με βάση το ρουσφέτι, και γενικώς ο καθένας κοιτάει την πάρτη του εις βάρος των υπολοίπων. Για όλα αυτά υπάρχουν νόμοι, και μάλιστα αυστηροί σε πολλές περιπτώσεις. Στην πράξη όμως, ο καθένας προσωπικά, έχουμε επιλέξει να μην τους τηρούμε επειδή μέσα στο κούφιο το κεφάλι μας έχουμε αποφασίσει και έχουμε κρίνει πως εμείς έχουμε δίκιο ενώ όλοι οι άλλοι είναι μαλάκες.

Γι’ αυτό και τελικά δεν πρόκειται ποτέ να γίνει κάτι θετικό σε αυτή τη χώρα. Γιατί όποτε δημιουργείται μία μικρή πιθαμή ανάπτυξης, πέφτουν πάνω της να τη φάνε ένα σωρό «θιγμένοι» και κακομαθημένοι μονόφθαλμοι. Και στο τέλος, όντως τα καταφέρνουν και την τρώνε.

Ίδρυση Ένωσης Άθεων

Τον Μάιο του 2010 ορισμένοι από τους συντελεστές του blog και του forum «Αθεΐα», προχώρησαν στην ίδρυση της Ένωσης Άθεων, μιας ένωσης προσώπων που έχει σκοπό την προώθηση της εκκοσμίκευσης της πολιτείας, της θρησκευτικής ελευθερίας, του ανθρωπισμού, του σκεπτικισμού, του ορθολογισμού, της κριτικής σκέψης και της αθεϊστικής οπτικής. Η ύπαρξη ενός φορέα με νομική υπόσταση μας επιτρέπει να επιδιώξουμε καλύτερα τους σκοπούς μας και να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας ως πολίτες.

Σήμερα 5-8-2010 τέθηκε σε λειτουργία η ιστοσελίδα της Ένωσης Άθεων στη διεύθυνση http://www.atheia.gr

Εκεί θα βρείτε αναρτημένο το καταστατικό και φόρμες εγγραφής για όποιον επιθυμεί να γίνει μέλος, καθώς και τα στοιχεία επικοινωνίας της Ένωσης. Η σελίδα θα εμπλουτίζεται σταδιακά με πληροφορίες για τις δράσεις της Ένωσης και άλλο σχετικό υλικό.

Αγαπητή Σέχτα...(sic)

Η αλήθεια είναι ότι κάποτε θαύμαζα την 17Ν, καθώς και όλη αυτή την ιδέα γύρω από τον «αντάρτη πόλης». Αυτός ο ανώνυμος ταλαίπωρος, που ήταν πνιγμένος από την αδικία, την ανισότητα, την εκμετάλλευση, τους διεφθαρμένους πολιτικούς, τα αλαζονικά αφεντικά, τα αμόρφωτα φασιστοειδή που κατέκλυζαν το αστυνομικό σώμα, και όλο αυτό το πλαστικό και ψεύτικο lifestyle. Αυτός που η φωνή του πνιγόταν μέσα σε έναν οχετό από άχρηστη φανφαρολογία, οπότε αναγκαζόταν να διαφύγει στις συνοπτικές διαδικασίες. Να επιλέξει το επόμενο θύμα και να το δολοφονήσει. Μετά, έκλεισα τα 15...

Την διάβασα την προκήρυξη, όπως και κάθε προκήρυξη που βγαίνει μετά από ένα νεκρό. Γεμάτη ιδέες, θυμό και σε ορισμένες περιπτώσεις με αλήθειες. Όμως όσες σελίδες και αν γραφτούν σε μία τέτοια προκήρυξη, ακόμα και αν είναι γεμάτες αλήθειες, πίσω από τις λέξεις ο νεκρός παραμένει νεκρός. Και εκεί ακριβώς χάνεται οποιαδήποτε αξία ή ιδέα που εμπλουτίζει το οποιοδήποτε δοκίμιο.

Εκεί βρίσκεται και η διαφορά της δικής σας έκθεσης ιδεών από αυτήν εδώ που διαβάζετε τώρα. Ότι όσο αμπελοφιλοσοφική, ουτοπική, θεωρητική ή ιδεολογική και αν είναι, δεν έχει κανένα νεκρό από πίσω της. Μπορεί να έχει διαφωνίες, συμφωνίες, να προκαλέσει αντιδράσεις, αντίλογο, ίσως και βρισίδια, αλλά νεκρό δεν έχει. Και αυτό το εκτιμά ιδιαίτερα, τόσο η κοινωνία, όσο και οι συγγενείς ή φίλοι του ενδεχόμενου νεκρού.

Η αλήθεια είναι ότι ως κοινωνία έχουμε πολλά θέματα για να λύσουμε, και αν κρίνουμε και από πιο πετυχημένες κοινωνίες, πάντα θα έχουμε θέματα για προβληματισμό και επίλυση. Όμως χρειάστηκαν κάποιοι αιώνες μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να δώσουμε στην ανθρώπινη ζωή την αξία που της αρμόζει. Και για αυτό το σημείο χύθηκε πολύ περισσότερο αίμα από όσο έχετε διαβάσει σε οποιοδήποτε ιδεολογικό ή πολιτικό βιβλίο και μανιφέστο. Χρειάστηκαν πολλές γενιές και πολλές θυσίες για να λάβει η ανθρώπινη ζωή την αξιοπρέπεια που της έχουμε προσδώσει σήμερα. Και χρειάστηκε πολύς αγώνας και πολύ αίμα για να στήσουμε μία κουτσουρεμένη Δημοκρατία, που μπορεί να έχει τα μαύρα χάλια της, αλλά ένα υποτυπώδες δικαίωμα λόγου στο δίνει. Σε κάθε βήμα όμως, σε κάθε γενιά, η υψηλότερη αξία ήταν η ανθρώπινη ζωή. Η αξιοπρέπεια γύρω από αυτή και τα ανθρώπινα δικαιώματα ακολουθούσαν από κάτω. Γιατί χωρίς ζωή, κανένα πολιτισμικό και κοινωνικό αγαθό δεν έχει αξία.

Και αν αφήσουμε το νεκρό για λίγο στην άκρη, πάλι διαπράττεται ένα σημαντικότατο σφάλμα. Με την βία προς τον οποιονδήποτε, για οποιαδήποτε ιδέα, νομιμοποιείτε με τη σειρά σας και τον οποιονδήποτε να χρησιμοποιήσει βία για την οποιαδήποτε ιδέα. Και έτσι χάνεται αυτή η αξία περί ανθρώπινης ζωής που λέγαμε, μέσα σε ένα δευτερόλεπτο, ακόμα και αν χρειάστηκε αιώνες για να χτιστεί. Για κάθε πράξη βίας που συμβαίνει στην κοινωνία, ολόκληρη η κοινωνία οπισθοδρομεί μερικά χρόνια πίσω, σε αξίες, σε θετικές ιδέες, στην αλληλεγγύη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και γενικώς σε ότι έχει χτιστεί με πολύ κόπο. Για κάθε υποκειμενική αντίληψη της πραγματικότητας, αυτόματα νομιμοποιείται και μία αντίθετη υποκειμενική αντίληψη που με τη σειρά της θα νομιμοποιήσει μία άλλη, κ.ο.κ. Για να μείνει στο τέλος τι;

Διότι μπορεί ο Γκιόλιας να πέθανε, όμως το παιδί του, η γυναίκα του, οι φίλοι του, ένας ολόκληρος κοινωνικός περίγυρος, αποκτάει ξαφνικά και αυθαίρετα το δικαίωμα να οπισθοδρομήσει. Να γεμίσει θυμό, να θέλει να πάρει το νόμο στα χέρια του και να αδειάσει 16 σφαίρες στον καθένα σας αν του δοθεί η ευκαιρία. Να γυρίσει για λίγο σε πρωτόγονη κατάσταση. Να ξεχάσει όλες αυτές τις ιδεολογίες περί αξίας της ανθρώπινης ζωής και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και να κοιτάει την υπόλοιπη κοινωνία σαν αγρίμι. Με τον ίδιο τρόπο που την κοιτάτε και εσείς.

Ανά καιρούς αναφέρομαι σε εσάς ως «Σέχτα Ηλιθίων». Δεν αναφέρομαι στον ηλίθιο που απλά έχει χαμηλή αντίληψη και μηδαμινό δείκτη νοημοσύνης. Αναφέρομαι σε κάτι πολύ χειρότερο: τον ηλίθιο που, με τις πράξεις του, διαχέει την ηλιθιότητά του και στην υπόλοιπη κοινωνία.

Κοινωνική δικαιοσύνη

Σε αρκετές περιπτώσεις αντίλογου, έχω αναφερθεί συχνά στο γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία είναι συγχυσμένη, πολλές φορές χωρίς να ξεκαθαρίζω τί εννοώ. Επειδή η συγκεκριμένη σύγχυση είναι πολυεπίπεδη και αφορά πολλά θέματα ταυτόχρονα, θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε με το σημαντικότερο ίσως από όλα. Αυτό της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Η έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης δεν έχει κάποιον σαφή ορισμό, δεδομένου ότι ανά καιρούς, διάφορες κοινωνιολογικές σχολές και κοινωνικές ομάδες, της προσάπτουν διαφορετικούς ορισμούς που είναι κυρίως υποκειμενικοί. Επίσης, κάθε έννοια που περιλαμβάνει την έννοια της «κοινωνίας», αναπόφευκτα καταλήγει σε «θολά» συμπεράσματα μιας και περιλαμβάνει ένα σύνολο ατόμων με διαφορετικές ικανότητες και ανάγκες. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει κάποια αντικειμενική αξία σε αυτή την έννοια, με αποτέλεσμα να γίνεται συνήθως εύκολο εργαλείο λαϊκισμού για πολιτικούς δημαγωγούς ή ιδεολογικές ομάδες.

Η καλύτερη και αντικειμενικότερη προσέγγιση για την αποσαφήνιση της κοινωνικής δικαιοσύνης μπορεί να γίνει σταδιακά, βήμα – βήμα, ξεκινώντας από κάποιες γενικότερες διαπιστώσεις και προχωρώντας σε πιο ειδικές περιπτώσεις. Στο τέλος βέβαια πάλι δεν θα υπάρξει ένα σαφές συμπέρασμα, αλλά σίγουρα θα έχει γίνει μία ασφαλής οριακή προσέγγιση με περιθώριο εξέλιξης και σαφείς στόχους για τα άτομα της εκάστοτε κοινωνίας.

Στη βάση αυτής της αναλυτικής πυραμίδας υπάρχει μία βασική παρεξήγηση. Ότι σε μία κοινωνία όλοι οι άνθρωποι πρέπει να είναι ίδιοι και ίσοι. Όσον αφορά την ομοιογένεια, κάτι τέτοιο είναι φύσει αδύνατο, καθώς ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικό εγκέφαλο, διαφορετικό τρόπο σκέψης, διαφορετικές εμπειρίες, διαφορετικό βιωτικό επίπεδο και διαφορετική παιδεία που με τη σειρά τους οδηγούν σε διαφορετικές ανάγκες, ικανότητες και φιλοδοξίες. Αντιθέτως, όσον αφορά την ισότητα, το ζητούμενο είναι και πρέπει πάντα να παραμένει η θέσπιση αυτής.

Ιστορικά, από την εισαγωγή του πολιτισμού στην ανθρωπότητα, ξεκίνησε μία σχετικά ανοδική πορεία προς την επίτευξη της ισότητας ανάμεσα στα μέλη μίας κοινωνίας. Στην πορεία αυτή, μεσολάβησαν πολλές και μεγάλες περίοδοι οπισθοδρόμησης, παρακμής, σκοταδισμού και εκμετάλλευσης, αλλά σε γενικές γραμμές, συγκρίνοντας εποχές του παρελθόντος και του παρόντος, είναι εμφανές πως έχει σημειωθεί πρόοδος, με σημαντικότερο γεγονός της σύγχρονης ιστορίας, προς την κατεύθυνση αυτή, τη Γαλλική Επανάσταση. Φυσικά τα περιθώρια είναι ακόμα πολύ μεγάλα για όλες τις κοινωνίες του πλανήτη.

Άρα ξεκινάμε με την παραδοχή, ότι σε μία κοινωνία δεν είμαστε όλοι ίδιοι, αλλά πρέπει να είμαστε ίσοι. Όμως ίσοι ως προς τί; Ίσοι ως προς ένα σύστημα νόμων, θεσμών και αξιών που μπορεί να περιλαμβάνει όσους περισσότερους ανθρώπους είναι δυνατόν και συνεχώς μεταλλάσσεται ώστε να περιλαμβάνει ακόμα περισσότερους.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο υπάρχει μία λεπτή γραμμή που δημιουργεί συχνά παρεξηγήσεις, και έχει να κάνει με την αναγκαιότητα ύπαρξης η μη θεσμών και νόμων. Αν και ακούγεται σύνθετο, το ερώτημα αυτό θα μπορούσε να διατυπωθεί πιο απλουστευμένα ως εξής: Τα φανάρια είναι αναγκαία στους δρόμους; Οι άνθρωποι που απαντάνε ναι ή όχι, χρησιμοποιούν την ίδια επιχειρηματολογία που θα χρησιμοποιούσαν και στο αρχικό ερώτημα παρόλο που ακούγεται πιο σύνθετο.

Ας κρατήσουμε τα φανάρια στην άκρη, για να πάμε ένα επίπεδο πιο πάνω στην πυραμίδα που έχει να κάνει με τις ελευθερίες του ατόμου στην κοινωνία. Όπως το ζητούμενο στο αρχικό στάδιο ήταν η ισότητα, έτσι και η ατομική ελευθερία θα πρέπει να διασφαλίζεται σε όλο το εύρος της κοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό δεν αυξάνεται μόνο η προσωπική ευημερία του ατόμου και οι ορίζοντές του, αλλά και η ευημερία της υπόλοιπης κοινωνίας. Σε ένα ιδανικό φιλελεύθερο κοινωνικό σύστημα, οι ατομικές ελευθερίες θα πρέπει να είναι όσο πιο απεριόριστες γίνεται, έχοντας όμως υπόψη και το γνωστό κλισέ που λέει ότι η ελευθερία του ενός σταματάει εκεί που ξεκινάει η ελευθερία του άλλου. Άρα, ένας στοιχειώδης περιορισμός πρέπει να υπάρχει, αλλά αυτός ο περιορισμός πρέπει να είναι όσο πιο μικρός γίνεται, διατηρώντας ταυτόχρονα την κοινωνική συνοχή.

Και κάπου εδώ είναι που αρχίζουν και μπλέκουν τα φανάρια, οι πολιτικές και ιδεολογικές σκοπιμότητες, και γενικώς παράγεται άφθονη τροφή για συνεχή αντιπαράθεση και κοινωνική σύγκρουση. Διότι η έννοια της κοινωνικής συνοχής, όπως και η έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης, χρησιμοποιείται συνεχώς βάσει ιδεολογικών σκοπιμοτήτων, χωρίς κανείς να λέει το αυτονόητο. Ότι, δηλαδή, κοινωνική συνοχή σημαίνει απλά μία ισορροπημένη κοινωνία, όπου υπάρχει ισονομία και ελευθερία σε ένα μέγιστο βαθμό ο οποίος όμως δεν περιορίζει την ισότητα ή την ελευθερία ενός ή μίας ομάδας ατόμων, διατηρώντας όμως ταυτόχρονα μία αξιοπρεπή διαβίωση για όλους. Οποιοσδήποτε άλλος ορισμός, ή χρήση της κοινωνικής συνοχής, κυρίως από πολιτικάντζες διαφόρων χώρων (ακόμα και αντιπάλων), μπορεί να ερμηνευτεί μόνο ως δημαγωγικός προς συγκεκριμένα συμφέροντα με κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Πλησιάζοντας προς την κορυφή, και έχοντας ως υπόβαθρο όλα τα παραπάνω, εφόσον μιλάμε για μία κοινωνία που έχει κατακτήσει μία υποτυπώδη ισονομία και ένα υποτυπώδες σύνολο ατομικών ελευθεριών, τίθεται το εξής ερώτημα. Θέλουμε αυτή η κοινωνία να απολαμβάνει ισότιμα και ισάριθμα όλα τα πνευματικά και υλικά αγαθά που παράγει ή θέλουμε μία κοινωνία που παρέχει ίσες ευκαιρίες στην απολαβή πνευματικών και υλικών αγαθών; Όσοι απαντάνε το δεύτερο, απλοποιούν το όλο σύστημα καθώς το ζητούμενο παραμένει η δημιουργία ενός συστήματος που παρέχει ίσες ευκαιρίες, στο οποίο το κάθε άτομο είναι ελεύθερο να κάνει τις επιλογές του και να αξιοποιήσει ανάλογα ή όχι τις ικανότητές του, λαμβάνοντας ή όχι τον αντίστοιχο πλούτο. Όσοι απαντάνε το πρώτο, αναπόφευκτα δημιουργούν μία σειρά από άλλα ερωτήματα. Αυτόν τον πλούτο που θα μοιράζεται ισόποσα η κοινωνία, ποιος θα τον παράγει; Και αν τον παράγει η ίδια η κοινωνία, πώς γίνεται ο καταμερισμός εργασιών; Διότι σε αυτή την περίπτωση ένα άτομο με περισσότερες ικανότητες αναγκαστικά καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια για την διάχυση των ικανοτήτων του προς τα κάτω, άρα μία τέτοια θέση δεν θα ήταν και τόσο αξιοζήλευτη, άρα πολύ πιθανό οι άνθρωποι που θα είχαν την ικανότητα να παράγουν, απλά θα επέλεγαν να μην παράγουν.

Για να τεθεί πιο ρεαλιστικά το ερώτημα, ας πάρουμε το παράδειγμα της εξαγγελίας του ΚΚΕ για 1250 ευρώ επίδομα ανεργίας και 1400 ευρώ κατώτατο μισθό. Ποιος ανόητος θα επέλεγε την εργασία για 150 ευρώ παραπάνω; (Η ερώτηση είναι ρητορική).

Έχοντας όλο αυτό το υπόβαθρό, κάπου εκεί ψηλά βρίσκεται και η κοινωνική δικαιοσύνη που περιλαμβάνει όλους αυτούς τους παράγοντες ισονομίας, ελευθεριών και ίσων ευκαιριών. Και προφανώς, όσο πιο σύνθετα είναι τα ερωτήματα που αφορούν αυτά τα υπόβαθρα, τόσο πιο σύνθετος είναι και ο ορισμός της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αν δει κανείς τη δυσκολία να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα σε ατομικό επίπεδο, μπορεί να καταλάβει πόσο πιο δύσκολο γίνεται το εγχείρημα όταν πρέπει να απαντηθούν σε κοινωνικό.

Δεν αμφισβητεί κανείς ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων θέλει απλά να ευημερεί και να είναι ευτυχισμένη μέσα σε μία δίκαιη κοινωνία. Όπως και κανείς δεν αμφισβητεί, ότι μαζί με τα εγωιστικά, κυριαρχικά και αλαζονικά αισθήματα του ανθρώπου, συνυπάρχουν και αυτά της αλληλεγγύης, της κοινωνικότητας και της συμπαράστασης. Αυτά είναι καθαρά βιολογικές ανάγκες, με τις κοινωνικές τους προεκτάσεις. Εάν το ζητούμενο είναι, αυτή η ευημερία να πλαισιώνεται από τον πολιτισμό, τότε θα πρέπει να βρίσκουμε τρόπους να κινούμαστε ανοδικά στην πυραμίδα. Εάν το ζητούμενο είναι να αλλάξει πρόσωπο ολοκληρωτικά ο συγκεκριμένος πολιτισμός, και αυτό είναι θεμιτό, εφόσον όμως υπάρχουν αντίστοιχες, καλύτερες εναλλακτικές προτάσεις. Υπάρχει βέβαια και η άποψη, ότι ο άνθρωπος ήταν πιο ευτυχισμένος προτού το πολιτισμικό στοιχείο εισέλθει στη ζωή του πριν μερικές χιλιάδες χρόνια, η οποία είναι μεν σεβαστή αλλά επί της παρούσης, δεν προσφέρει σε κάτι εκτός ίσως από μία πιθανή παγκόσμια ανάγκη για το οριστικό ξεφόρτωμα του πολιτισμού. Κάτι τέτοιο όμως, βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο της σφαίρας της φαντασίας.